№47-2015г.

Эхиримжи кьве агъзур йисуз чи хейлин суварар лезгийриз хас туширбур хьана. Къафкъаздин Алпан пачагьлугъда, лезгийрин уьлкве чукIуриз алахъай хашперес мавгьуматди са цIуд кьван сува¬рар туна, гуьгъуьнлай са агъзур кьван йисар алатайла лезгийриз мусурман иман ибадат авун кьисмет хьана. Къени и диндиз чна ибадат ийизва, гьар йисуз сив хуьнин, къурбанд суварар тухузва. Мумкин я гьеле и кьве имандилай вилик лезгийрин арада персиянривай къачур ЦIун суварни къейд ийиз хьун. Лезги халкьди Яран сувар къейддайла цIаярилай хкадаруналди чеб чпик квай гунагьрикай михьи авунни белки адахъ галаз алакъалу тир жеди. Лезгийрихъ гъвечIи, гуьтIуь милли суварарни ава. И жигьетдай Ахцегьарни чешне яз къалуриз жеда. Тахминан гьар йисан гатфарихъ дагълар цуькламиш хьайи береда ахцегьвийри Цуькверии сувар къурмишзава.

Гьар са чилихъ ам машгьурдай кьакьан дагълар, гурлу вацIар, чар булахар жедайди хьиз, гьар са халкьдихъ адан ад, намусдин таж хьиз, вине кьуна хуьзвай чIехи тIварар, зурба бажарагъарни жеда. Лезги халкьдихъ, лезги чилихъни вичин кьетIен лишанар (яржар), руьгьдин мягькем даяхар авачиз туш. И жигьетдай алай аямдин лезги шииратдин нурлу гъетерикай сад тир шаир Арбен Къардаша лезгийрин «Шарвили» къагьриманвилин эпосдиз талукьарнавай вичин са макъалада икI кхьизва: «Лезги халкьдиз руьгьдин рузи ва къуват гузвай пуд ярж (символ) ава: Шалбуз дагъ, Кьулан вацI ва Шарвили. Абур чи миллетдин пуд даях я. Пуд кIвач квай куьсруь гьинал эцигайтIани ярх жедач. Чи халкьдивай тарихдин мичIи даркалрайни буьркьуь уламрай вичин чIални, чилни руьгьдин садвал хвена экъечIиз хьунин сирни гьа и пуд «кIваче» ава жеди.

Ахцегь районда Шарвилидикай, манидилайни кьисайрилай гъейри, маса гзаф риваятринни ван жеда. IX-X асирра, дагълара ислам дин мягькем жедай чIавуз, диндиз къуллугъзавайбуру Шарвилидикай риваятар чпиз кIанивал элкъуьрна. Гьа икI гуьгъуьнилай ахцегьви шейх Шерифакай диндин риваят туькIуьрнай.

27-июлдиз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин администрациядин нубатдин заседание хьана.

Ингье мадни, гила 16-сеферда (2000-йисалай инихъ), къадим Ахцегьа-дагълара авай шегьерда-вич тешкилуник ва къейд авуник лезги халкьдин бажарагълу регьбер ва баркаллу хва Имам Музамудинович Яралиева еке пай кутур ва кутазвай лезги халкьдин игитвилин эпосдин сувар 1-августдиз кьиле тухузва.

Алай йисан 1-августдиз къадим Ахцегьрин хуьре игитвилин «Шарвили» эпосдин сувар 16-сеферда кьиле тухуда. И сувар лезги халкьар хъсан крарал тупламишунин, абур руьгьдин жигьетдай мягькем ва девлетлу авунин, дуствилинни садвилин, ислягьвилинни ватанпересвилин мана-метлебдин, вичиз тешпигь авачир хьтин вакъиадиз элкъвенва.

Лезги халкьдин «Шарвили» къагьриманвилин эпосдин чIехи суварин вилик квай и йикъара Курхуьр 1-нумрадин юкьван школадин актовый залда алай литературадин йисан юбилярар тир вичин уьмуьрдин 80 йисан гатфар къаршиламишзавай Дагъустандин культурадин лайихлу работник, вичин вири савадлу уьмуьр хайи халкьдиз руьгьдин жигьетдай къуллугъ авунин кардиз бахшнавай машгьур манидар ва культработник Бесхалум Гьажиевадин ва и хуьруьнви муаллим, писатель ва фотожурналист, РФ-дин журналистрин Союздин член Райсудин Набиеван 75 йис тамам хьунин юбилейриз талукьарнавай шадвилин мярекат кьиле фена. Ам райондин культурадин Дворецдин къуллугъчи конферансье ва манидар Ярагьмед Ярагьмедова ачухна ва кьиле тухвана.

Халкьдин сивера авай риваятрай ва кьисайрай лезгийрин эпосдин игит Шарвили гьейбатлу, чан-тан, къаш-къамат, гьам бедендин, гьам руьгьдин жигьетдай зурба къуват-такьат авай кас яз аквазва. Эхь, Шарвилидин къамат чи халкьдин садрани квадариз тежедай игитвилин лишан я. Чпин беден мягькемарна, къуват-такьат кIватIна, спортдин рекье виниз тир дережайриз экъечIай, исятдани чIехи турниррани чемпионатра гъалибвилер къазанмишзавай ксар Шарвилидин халис невеяр яз гьисабиз жеда. Багъри чилин гьуьндуьрвал хкажзавай кьегьал рухваяр районда къенин йикъарани тIимил авач.

Чна виликдай хабар гайивал, алай йисан 1-кварталдилай башламишна Кьасумхуьрел кардик квай «Куьредин ярар» культурадин маканди «Куьредин ярар» тIвар алаз эдебиятдин ва информациядин журнал акъудзава. Мукьвара кIелзавайбурал и журналдин 3-нумра агакьна. Ам лезгийрин игитвилин «Шарвили» эпосдин сувариз талукьарнава.