Вичин уьмуьрдин чIехи пай азаб-азиятда акъатай СтIал Сулейманаз, уьлкведа кьиле фейи дегишвилери еке таъсир авунвай. Ам, вичин яшариз ва азарлувилизни килиг тавуна, уьмуьрдин яцIа жедай. И кардин гьакъиндай, ам мукьувай акур инсанрин рикIел хкунар кIватIнавай архивдин са кьадар документри шагьидвал ийизва. И «РикIел хкунар» Дагьустандин халкьдин шаир СтIал Сулейман рагьметдиз фейидалай гуьгъуьниз авунвайбур я. Заз куь фикирдиз шаирдихъ галаз 1937-йисуз гуьруьшмиш хьайи Махачкъаладин радиокомитетдин векил Путербродан рикIел хкунар гъиз кIанзавва.
«Зун Агъа СтIалдал 1937-йисан 17-февралдиз мугьман хьана. СтIал Сулеймана лап багьа мугьман кьабулдай къайдада къаршиламишунал зун аламат хьана. Зал гьеле военный парталар аламай. Ада шадвилин гьисс кваз лагьана:
-Зун, Яру Аскеррин парталар алайбур акурла, элкъвена жегьил хъижезва!
За адаз, Яру Аскерриз СтIал Сулейманан шиирарни гзаф кьадарда хуш тирдакай лугьунихъ галаз сад хьиз, вичивай авунвай тIалабуникайни хабар гана:
-Аскерриз чпикай куьне са шиир туькIуьрна кIанзава, Сулейман дайи,- лагьайла, ам, вичин азарлувилизни яб тагана, патав гвай Мусаибаз тамашна. Ахпа, са декьикьадилай, заз ам, кIвале къекъвез-къекъвез, пIузарар жизви юзуриз, мурмурар ийиз акуна. Са арадилай хтана, Мусаибавай къелем ва чар къачун тIалабна. Гьа вичин къайдада, севтинивди са-са цIар лугьуз, Мусаиба Яру Аскерриз бахшнавай шиир дафтарда кхьиз туна. Ахпа ада а шиир Мусаибав ван акъудна кIелиз туна. Яб акалайдалай гуьгъуьниз, са шумуд чка туьхкIуьр ийиз вугана. За а шиир жуван блокнотдани кхьенай.
И агьвалатдилай гуьгъуьниз, СтIал Сулеймана Ватан хуьз эвер ганвай хейлин шиирарни тесниф авуна. Дуьз лагьайтIа, шаирдин сагъсузвал себеб яз, адаз яргъалди рахунар тавун меслят къалурнавай. Вири жуьрейрин къадагъайриз килиг тавуна, шаирди захъ галаз кьве сятдин вахт серф авунай.
Мад са гуьруьшмишвал рикIел хквезва зи. Тарки-Тауда Виридагъустандин жегьил дишегьлийрин съезд кьиле фидайла, СтIал Сулейманан къаршидиз къад кас делегатар атай арада, зунни алай. Вичин азарлувилизни килиг тавуна, ада делегатар ахьтин шадвал кваз кьабулна хьи, ихтилат-суьгьбетдилай гуьгъуьниз, кIватI хьанвайбуруз ада вичин са шумуд шиир хуралай лагьана. Инал Сталиназ бахшнавай шиир лугьудайла, шаир кIвачел къарагъна: «Завай Сталинакай рахадайла, кIвачел къарагъ тавуна акъвазиз жедач!» -лагьанай ада. И гафарин ван галукьай делегатарни, вири кIвачел къарагъна, шиир шадвилив кьабулнай. Ахпа ада виридахъ галаз чай хъвана.
Са сеферда чун шаирдин кIвализ мугьман хьанваз, чав ада вичиз Микояналай хтай кагъаз кIелиз вугана. И чарче, районда ва хайи хуьре хьун герек тир майишатдин цIийивилерикай кхьенвай. Заз шаирди еке тир ашкъидив вич ял ягъиз Кисловодскда авайла, Орджоникидзедихъ галаз хьайи
гуьруьшмишвиликай суьгьбет авуна. И чIавуз СтIал Сулеймана Орджоникидзедиз бахшзавай поэма-
дал кIвалахзавай».
Путерброда вичин рикIел хкунра шаирдихъ галаз хьайи вичин мад са кьадар дуьшуьшрикай суьгьбет ийизва. ИкI, месела, шаир куьчедиз экъечIайла, гьамиша аялрин ва жегьилрин арада хьуникай, адаз абур пара кьадар кIан хьуникай къейдер ийизва. 1937-йисуз Махачкъалада жегьил писателрин съезддал СтIал Сулейман туьрк чIалал рахана. Ада лагьана: «Зун яшар хьанвай тар я, куь а тарал алай жегьил хилер я. Куьне чи жегьил багъ арадал гъана кIанда. Халкьдин сивин яратмишунар кIватIа ва абурулай чешне къачу. РикIел хуьх, им Максим Горькийди ганвай эвер гун я!»
Чаз аквазва, СтIал Сулейман халис халкьдин къайгъуйра авай шаир тир. Вичин уьмуьрдин эхирдал кьван шаирди халкьдиз, хайи Ватандиз къуллугъ авуна. Гьа и кар чавай - яратмишунарзавай писателривайни истемишна.
СтIал Сулейманан 140 йисан юбилей къейдзавай алай йисуз, чи район тешкил хьайидалай инихъ
80 йис тамам жезва. 1969-йисуз Дагьустандин халкьдин шаир СтIал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ 100 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз, Кьасумхуьруьн райондал СтIал Сулейманан тIвар эцигнай. И шад вакъиадиз бахшнавай шиир за куь фикирдиз гъизва.
