Чи уьлкведа правовой государство арадал гъун патал чалишмишвилер ийизвай, кьабулзавай гьар са закон, къарар международный правовой актарихъ, законрихъ ва маса истемишунрихъ галаз кьадайвал туькIуьрзавай, алай шартIара абурал дуьз амал авунихъ еке метлеб ава.
Амма, гьайиф хьи, бязи ведомствойрин жавабдар къуллугъчийри чпи а законрин истемишунар кьиле тухун тийизвай дуьшуьшарни жезва. Нетижада, чпин законлу истемишунар гьисаба кьун тавур агьалияр, абур суддин куьмекдалди арадал хкун патал, арза-ферзейра гьатуниз мажбур жезва.
Къенин макъалада заз, бязи къуллугърин жавабдар работникри герек нетижа хкудун патал, алай йисан февралдин вацра райондин суд килигай са жерге гражданвилин делойрихъ ва абурай кьабулай къараррихъ галаз танишариз кIанзава.
ИкI, 25-февралдиз райондин суд килигай ихьтин са гражданский делодай аквазвайвал, алай йисан 19-февралдиз чи ватандаш Уружбегова Шамама Незирмамедовнади, РФ-дин Законрин бинедаллаз, 25 йисан педагогвилин стаж аваз, вичиз пенсиядиз фидай яшар тамам жедалди гудай пенсия (за выслугу лет) тайинаруникай пенсионный отделдай отказ авунвайдан гьакъиндай ва вичин законлу интересар хуьн патал райондин суддиз арза гана. Суддал малум хьайивал, ада 2008-йисан 19-сентябрдиз вичиз яргъал йисара муаллимвиле кIвалах авунай гузвай пенсия (за выслугу лет) тайинарунин патахъай С. Стальский районда авай ДР-дин ОПФР-дин управленидиз арза кхьена. Пенсиядиз фидай яшар тамам жедалди тайинарзавай пенсия гуникай адаз отказ авуна, яни адаз герек тир 25 йисан педагогвилин стаждик Сийидрин юкьван школада 1983-йисан 16-декабрдилай 1985-йисан 21-ноябрдалди пионервожатый яз кIвалах авур вахт акатзавач лагьана ва и кар субутарзавай са бязи законрай делилар гъана.
Вичин истемишун законлуди тирди субутарун патал Ш. Н. Уружбеговадини законлу делилар гъана. Ада суддал вичин арза кьулухъ элкъуьр хъувунин себеб вуч ятIа вичиз талгьайди, анжах старший пионервожатыйрин стаж педагогвилин кIвалахдин умуми стаждик акат тийизвайди къейд авунвай бязи Законрин статьяяр къалурайди лагьана.
Гьа са вахтунда, къейдна ада, вири муаллимар хьиз, ам вични аялриз чирвилер ва тербия гунал машгъул я. 2004-йисан 29-январдиз 2-П нумрадик кваз Конституционный Судди акъудай Постановленидин къалурунар фикирдиз къачуналди, адаз пенсия тайинарун лазим тир.
2001-йисан 17-декабрдиз 173-ФЗ нумрадик кваз акъудай «О трудовых пенсиях Российской Федерации» РФ-дин Федеральный Закондин 28-статьядин 10-пунктунихъ галаз кьадайвал ва и закондин 7-статьяда тайинарнавайвал, пенсиядиз фидай вахт жедалди гудай пенсия государственный ва муниципальный аялрин идарайра 25 йисалай тIимил тушиз педагогвилин кIвалах авурбуруз тайинарзава.
Суддал адан иштиракчийрин къалурунрихъ, абуру гъанвай делилрихъ, гьа жигьетдай яз арзачидин пенсионный делодихъ галаз таниш хьайидалай гуьгъуьниз суд агъадихъ галай нетижадал атана.
РФ-дин Конституциядин 55-статьяда Россиядин Федерацияда адан ватандашрин, инсанрин ихтиярар ва азадвилер ред ийидай ва я абуруз кьецI гудай законар акъуд тавуна кIанзавайди къейднава.
Гьа са вахтунда РСФСР-дин Министррин Советдин Гьукуматди 1991-йисан 6-сентябрдиз 463-нумрадик кваз акъудай Постановленидалди тестикьарнавай списокрин бинедаллаз пенсиядиз фидай вахт жедалди тайинардай пенсия къачун патал герек 25 йисалай тIимил тушир умуми педагогвилин стаждик старший пионервожатыйдин кIвалах акатзавач ва и списокрал 2002-йисалди амал ийиз хьана.
РФ-дин Гьукуматди 2002-йисан 29-октябрдиз 1067-нумрадик кваз акъуднавай Постановленидин бинедаллаз тестикьарнавай списокрани вахтундилай вилик пенсиядиз фидай ихтияр гузвайбурун педагогвилин стаждик старший пионервожатыйдин къуллугъ акат тийизвайди къейднава.
РФ-дин Гьукуматди 1999-йисан 22-сентябрдиз акъудай 1067-нумрадин Постановленидин бинедаллаз тестикьарнавай списокрани старший пионервожатыйдин къуллугъ авач.
И жигьетдай РФ-дин Конституционный судди 2004-йисан 29-январдиз 1067-нумрадик кваз акъуднавай Постановленида къейднавайвал, ахьтин пенсия, эгер кIвалахзавай вахтунда ахьтин кьезилвилин (льгот) ихтияр гузвай законодательство кардик кваз хьайитIа, тайинарда. Алай вахтунда ахьтин законодательный акт кардик квач. ГЬавиляй кIвалахзавай вахтунда ихьтин ихтияр гузвай кардик квай законодательный актуникай менфят къачуз жеда. Инал, 2004-йисан 29-январдиз 2-П нумрадик кваз РФ-дин Конститутционный судди акъудай Постановленидал бинеламиш хьуналди, СССР-дин Совминди 1959-йисан 17-декабрдиз 1397-нумрадик кваз акъуднавай Постановленидикай менфят къачуз жеда. Адан бинедаллаз старший пионервожатыйрин къуллугъдал алаз кIвалах авурбурузни ахьтин пенсия тайинариз жеда.
Суддал тайин хьайивал, Ш. Н. Уружбеговади вичиз яшарай вахтундилай вилик тайинардай пенсия къачун патал 2008-йисан I9-сентябрдиз арза гайила, пионервожатыйвал авур йисарни кваз адан умуми стажди 25 йисалай виниз тешкилзавай. ИкI, адаз пенсия къачудай ихтияр ава. Яни адаз пенсия гуникай отказ авун закондихъ галаз кьазвач. Адаз пенсия вичи арза гайи йикъалай тайинарун ва пул гун лазим я. Ада ганвай арза тамамвилелди кьилиз акъудун герек я.
Винидихъ къейд авунвай делилрал, РФ-дин ГПК-дин 194-199-статьяйрал бинеламиш хьуналди, судди Ш. Н. Уружбеговадин арза тамамвилелди кьилиз акъудун герек тирдан гьакъиндай къарар акъудна. 2009-йисан 25-мартдиз республикадин Верховный суддини чи къарар къуватда туна.
Райондин судди и жигьетдай са жерге маса ватанэгьлийрилай атай арзайрайни ихьтин къарарар акъудна. Ша чна законрин истемишунрал амал ийин.
М. М. Айбатов, федеральный судья, райондин суддин председатель.
