Сагълам уьмуьр тухун инсанриз гзаф хийирлу я ва гьакIни ада уьмуьрда гьалтзавай четинвилериз таб гуниз, жуван рикIе авай къастар, мурадар кьилиз акъудуниз таъсирзава.
Сагълам уьмуьр тухуни гьар са касдиз яргъал йисара кIубан, шад гьалара яшамиш жедай мумкинвал гузва. Сагъламвал кьадар авачир кьван, гьар са касдин ва вири обществодин – девлет я.
Инсанри сад-садал гьалтайла ва чара хъжедайла лугьузвайди гьа са гаф я: "чан сагъдиз хьурай!". ГьакI хьайила сагъвал яшамиш хьун патал виридалайни важиблу кар я.
Чи уьлкведа ОРВИ-дик ва я маса вирусрин начагъвилерик гьар йисуз саки 30 миллион инсан азарлу жезва. А кардин себебни ам я хьи, саки 80% халкьарин иммунитет лап агъузди я. Иммунитет хкажун патал, гьар са касди жувал гьар юкъуз зегьмет чIугуна кIанда. Жуван иммунитет хкажун паталди чна са шумуд хийирлу меслятар къалурзава:
- дуьздаказ тIуьн;
- спортдал машгъул хьун;
- пакаман зарядка;
- къекъуьн ва кIвалахун;
- витамин квай шейэр тIуьн;
- лигимарун;
- белок квай шейэр ишлемишун (як, балугъ, шур, ниси, фу, чIахар, дуьгуь, пахлаяр, кIерецар, какаяр);
- шадвал авун;
- хъчарин чай хъун;
- туьнт (хъел) тахьун;
- ички ишлемиш тавун;
- бес кьадар ксун (ахвар авун).
Ахвар сагъламвилин замин я. Сагъ хьана кIанзаватIа, дуьз уьмуьр кечирмиша.
Хажалат авуни иммунитетдиз тежер кьадар зиян гузва. Жезмай кьван гуьгьуьлар ачух жедай крар ая.
Н. Рагьманова, духтур-фельдшер.
