И мукьвара чи газетдин махсус мухбир Амрагь Рамазанов Сулейман-Стальский райондин къенепатан крарин отделдин патав гвай ГИБДД-дин начальник милициядин старший лейтенант Шамиль Альдерханович Демировахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай са шумуд суалдиз жаваб гун тIалабна.
- Шамиль Альдерханович районда хсуси автомобилрин кьадар югъ-къандавай артух жезва (ЦРБ-дин вилик, пробкаярни арадал къвезвай дуьшуьшар жезва). Иниз килигна куьне регьбервал гузвай ГИБДД-дин отделдин вилик гьихьтин везифаяр акъвазнава?
- Дугъриданни, чи районда эхиримжи йисара хсуси ва гьакIни служебный автомобилрин кьадар артух хьанва: абурун кьадар алай вахтунда 8312-дав агакьнава. Гьелбетда, рекьера хатасузвал хуьн патал чи везифаяр мадни четин ва важиблу жезва. Гзафбуруз акI аквазва хьи, чи везифа ДТП хьайила, анал фена тахсиркар вуж ятIа чирна, ам жазаламишун. Ваъ, кьилин чи везифа, за фикирзавайвал, халкьдихъ галаз, ДТП-яр тахьун патал профилактикадин кIвалах тухун, ам гужлу авун я.
- Гьа и жигьетдай Куьне вуч ийизва?
- Рекьера улакьрин ва пассажиррин хатасузвал хуьн таъминарун патал чна райондин къене гьар жуьредин операцияр тухузва, республикада кьиле физвай «Рекьера хатасузвал хуьн» месячникда иштиракзава, вахт-вахтунда газетрин чинра, чкадин телевиденида рекьера хьайи ДТП-рин дуьшуьшрикай суьгьбетзава. Чи работникри райондин школайра рекьера хатасузвал хуьнин патахъай аялрихъ галаз ачух тарсар тухузва. Райондин гзаф школайра чи куьмек галаз жегьил инспекторрин командаяр тешкилна ва абуруз ЮИД (юные инспектора дорожного движения) лугьузва. Алатай кIелунин йисан майдин вацра и командайрин арада конкурс кьиле фена. А конкурсда ЦIийи Макьарин юкьван школадин командади сад лагьай чка кьуна. Конкурсда иштирак авур аялри чпиз ПДД (рекьерин гьерекатрин къайдаяр) хъсандиз чизвайди къалурна. Инал аялрикай рахайла, заз къейд ийиз кIанзава: алай йисан 20-августдилай 15-сентябрдал кьван «Внимание, дети!» месячник кьиле фида. Чи работникри и карда активнидаказ иштирак ийида. Сад лагьай сентябрь чи халкьди «Чирвилерин югъ» сувар яз къаршиламишзава. И юкъуз чи работникри шегьре рекьин къерехда авай школайрин патарив дежурствояр тухуда.
Чна аялрин диде-бубайривай чIехи классра кIелзавай аялривай чи бицIекрал гуьзчивал тухун, абур гъил кьуна автомобилрин рекьерилай алудун тIалабзава. Чи балайрин сагъламвал, рекьера хатасузвал хуьн чалай гьар садалай гзаф аслу я. Гьелбетда, и жигьетдай улакьар идара ийизвайбуруни талукь тир веревирдер авун герек я.
- Алатай 2009-йисав гекъигайла ДТП-рин кьадар тIимил хьанвани, я тагьайтIа – гзаф?
- Чна гуьзчивал тухузвай рекьерин мензил 144 километр я. Эгер 2009-йисуз рекьера 438 къайдаяр чIурунин дуьшуьшар хьанвайтIа, абурукайни 40 дуьшуьш рулдихъ пиян яз ацукьнаваз, 2010-йисакай алатнавай вахтунда гьеле 382 дуьшуьш, абурукайни 20–пиян яз рулдихъ ацукьнаваз хьанва.
2010-йисуз ДТП-рин кьадар саки 50%, аварийрин нетижада кьейибурун ва хер хьайибурун кьадарни саки 50% тIимил хьанва.
- Шамиль Альдерханович, гзаф хуьрера нехирар амачиз, малар чкIана, шегьре рекьера чеб-чпин ихтиярда ава. Чпиз кIан хьайи чкадилай шегьре рекьелай и патай а патаз экъечIиз улакьар гвайбур патал татугай гьалар, ДТП-яр арадал гъизва, абур машинри ягъай дуьшуьшарни жезва. Са бязи хуьрерин администрацийри и жигьетдай ихьтин дуьшуьшра жавабдарвал мал-къарадин иесидин хиве тунин къарарни кьабулнава. И жигьетдай Куь фикир гьихьтинди я?
- Эхь и месэла неинки са чи районда, гьакI къунши районрани хцидаказ акъвазнавайбурукай сад я. Гьелбетда, за мал-къарадин иесийрин хивяйни жавабдарвал акъудзавач. Гьар сада вичин мал-къарадин иесивал авуна кIанда. Амма улакьар гвайбуруни мукъаятвал хвена, рекьера гьерекатдин йигинвилин истемишунрал амал авуна кIанда. Эхь, йифен вахтунда мичIи чкадай садлагьана рекьел экъечIай мал вахтундамаз такун, улакьдик акатунни мумкин я. Амма йикъан вахтунда хуьруьн чкада улакь идара ийизвайдаз инсан, мал-къара яргъа амаз акун ва талукь серенжемар кьабулун лазим я.
- Эхирдайни заз квез ихьтин са суал гуз кIанзава. Чи газетдикай менфят къачуна квез халкьдиз, иллаки автотранспорт ислемишзавайбуруз вуч лугьуз кIанзава?
- Вуч лугьуз кIанзава... Чи халкьдин кьилел рекьера гьерекатдин къайдаяр чIурунин дуьшуьшар, бедбахтвилер тахьурай. Машинар гьалзавайбурун лап чIехи пай жегьилар я. Абуру чпин уьмуьрни чIур тавурай ва масабурунни. Рулдихъ ички хъвана ацукь тавурай. Машин гьалдайла рекьера гьерекатдин къайдайрал амал авурай. Чи райондин сергьятда авай рекьерни туькIвейбур хьурай. Рекьера хатасузвал хуьн чи виридан буржи я.
- Шамиль Альдерханович, чи суалриз жавабар гунай чухсагъул. Квехъ куь кIвалахда еке агалкьунар хьурай, куьне гуьзчивал тухузвай рекьера ДТП-рин кьадар тIимил хьурай.
- Чухсагъул, квезни гьамиша шоферри лугьудайвал, уьмуьрда вилик къацу экв хьурай!
