Малум тирвал, алай йисан 20-мартдиз 12-нумрадик кваз акъатай райондин газетда муниципальный райондин агьалияр яшайишдин рекьяй хуьдай управленидин кIвалахдикай ва агьалийриз авай кьезилвилерин, абур пулдалди эвез авунихъ галаз тамам гъавурда гьат тавунвай месэлайрин гьакъиндай арадал атанвай суалар 1-апрелдалди газетдин редакциядиз рекье тун патал малумат ганай. И жигьетдай редакциядиз 20-далай виниз суалар атана. Атанвай суалар веревирд авурла, асул гьисабдай гзафбурун мана сад тир.
А суалриз тамам жавабар жагъурун патал и йикъара чун муниципальный райондин агьалияр яшайишдин жигьетдай хуьдай управленидин начальник Бремов Жавидин Бремовичахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай и управленида агьалияр патал гьукуматди тайинарнавай чарасуз таъминвилер ва кьезилвилер уьмуьрдиз кечирмишунин жигьетдай кIвалах тешкилнавай гьалдикай суьгьбет авун тIалабна. Агъадихъ чна адан суьгьбет гузва.
- Чи управлениди вичин кIвалах асул гьисабдалди «О неотложных мерах по социальной поддержке ветеранов войны, инвалидов, престарелых и других категорий граждан в Республике Дагестан», «О мерах социальной поддержке многодетных семей в Республике Дагестан», «О утверждении Порядка возмещения расходов, связанных с предоставлением мер социальной поддержки по оплате жилья и коммунальных услуг отдельным категориям граждан, работающих в сельской местности и поселках городского типа», «О порядке предоставления отдельным категориям граждан мер социальной поддержки по оплате жилого помещения и коммунальных услуг в денежной форме» РФ-дин ва ДР-дин Законрал, маса къараррал ва гьакIни са жерге законодательный актарал ва хьанвай дегишвилерал асаслу яз тухузва.
Райондин УСЗН-дихъ 4 отдел ава, санлай къачурла, ана 39 работникди агьалийриз къуллугъзава.
Чи пешекарри гьар юкъуз агьалийриз герек документар туькIуьрунин, правовой ва маса месэлайрай куьмекар гузва, абур патал кардик квай законодательстводи тайинарнавай кьезилвилер абурал агакьарун патал вири рекьерай дуьз меслятар къалурзава.
Республикада агьалийриз авай яшайишдин кьезилвилер гьар вацран пулунин компенсацийралди эвез авунин жигьетдай са бязи дегишвилер кьиле фенва.
ДР-дин Халкьдин Собраниди 2004-йисан 28-декабрдиз кьабулай «О мерах социальной поддержки по оплате жилья и коммунальных услуг отдельным категориям граждан в сельской местности и поселках городского типа» Закондин бинедаллаз агьалийрин агъадихъ галай жуьреба-жуьре категорийриз жигьетдай жезвай дараматдин майданда чимивал ва экв пулсуз гуда:
1. Умуми образованидин педагогический работникриз;
2. Государстводин учрежденийрин медицинадин ва фармацевтикадин работникриз ва абурухъ галаз санал яшамиш жезвай хзанда авай ксариз;
3. Культурно-просветительный учрежденийрин работникриз;
4. Государстводин яшайишдин жигьетдай къуллугъзавай социальный работникриз яшамиш жезвай кIвалин ва коммунальный къуллугъар;
5. Дагъустан Республикадин ветеринарный къуллугъдин пешекарриз;
2008-йисан 4-июлдиз 217-нумрадик кваз кьабулай ДР-дин Правительстводин «О порядке предоставления отдельным категориям граждан мер социальной поддержки по оплате жилого помещения и коммунальных услуг в денежной форме» Постановленидин бинедаллаз 2009-йисан 1-январдилай яшайишдин кIвалин ва коммунальный къуллугъдин кьезилвилер пулдалди эвез ийизва.
Лугьун лазим къвезва, работникри чпин хиве авай жавабдар кIвалах, вахтунда ва ян тагана, кьилиз акъудун патал намуслувилелди кIвалахзава. Кьезилвилер авай агьалийрин вири категорийриз гьар садаз лицевой счетар ахъайнава.
Агьалийрин ихтиярар ва интересар хуьн патал УСЗН-дин пешекарри вири жуьредин куьмекар гузва, чна абур цIийи Законрин истемишунрин, тайинарнавай кьезилвилерин, хьанвай дегишвилерин гьакъиндай райондин «Куьредин хабарар» газетдай ва чкадин телевиденидай хабардар ийизва.
Дагъустан Республикадин сергьятда гьамишалугъ яшамиш жезвай ва законодательстводихъ галаз кьадайвал гьар вацра социальный жигьетдай куьмек яз пул къачудай ихтияр авай агьалийри яшайишдин кIвалелай ва коммунальный рекьяй ийизвай къуллугърилай тамам кьадарда аваз гьакъи гуда.
Ихьтин ксариз гьар вацран пулунин куьмек гун абур яшамиш жезвай чкайрал муниципальный районда авай агьалияр яшайишдин жигьетдай хуьдай органри кьиле тухуда.
Гьар вацра гузвай пулунин кьадар коммунальный къуллугърай тайинарнавай тарифар (кьадарар), яшамиш жезвай кIвалерин яшайишдин майданрин нормаяр ва кьилдин категорийрин агьалияр патал тайинарнавай коммунальный къуллугърикай менфят къачунин нормативар фикирдиз къачуналди тайинарзава.
Эгер коммунальный къуллугърин тарифра (кьадарра), яшайишдин дараматдин майданрин нормайра ва коммунальный къуллугърикай менфят къачунин нормативра дегишвилер хьайитIа, гьар вацра ганвай пулунин кьадар, агьалидивай и жигьетдай арза гун истемиш тавуна, а дегишвилер хьайи йикъалай социальный жигьетдай хуьдай органри чпи гьисаб кьан хъийида.
Электрический ва чимивал гудай энергиядай, яд ва тIебиатдин газ ишлемишунай гузвай пулунин кьадарар учет тухузвай приборрин делилрин бинедаллаз тайинардайла Правительстводи ва я чкадин вичи-вич идара ийидай органри тайинарнавай нормативрилай артух хьайи дуьшуьшра кьезилвилерай гузвай гьар вацран пулунин кьадарар тайинарун патал нормативный метлебдикай менфят къачуда.
Эгер учет тухудай приборар алачиз хьайитIа, и коммунальный къуллугърай гузвай гьар вацран пулунин кьадарар абур ишлемишунин нормативрин бинедаллаз тайинарда.
Эгер яшайишдин дараматдин тайинарнавай яшайишдин нормадин кьадар гьакъикъатда авай кьадардилай артух аваз хьайитIа, гьар вацра гудай пулунин кьадар тайинарун патал яшайишдин дараматдин гьакъикъи (фактический) майдандин кьадар гьисаба кьада.
Сагъламвилин гьалдиз килигна инвалиддиз ганвай яшайишдин дараматдин алава майданни гьар вацра гузвай пулунин кьадар тайинардайла фикирдиз къачуда.
Педработникрин яшайишдин дараматдилай ва законодательстводи тайинарнавай кьезилвилерни (скидкаяр) фикирдиз къачуна яшайишдин кIвалелай ва коммунальный къуллугърай ганвай гьакъикъи пулунин (выплатайрин) кьадардилай артух хьайитIа, адавай перерасчет авун патал яшайишдин жигьетдай хуьдай органриз арза гуз жеда. Гьар вацра гузвай пулунин кьадардин перерасчет ийидайла гьар са коммунальный къуллугъдин ишлемишнавай кьадар хзанда авай гьар са касдиз сад хьиз апаюн фикирдиз къачуда.
Эгер хзандиз са шумуд бинедин гьисабдай санлай хзандиз ва гьакIни кьилдин касдиз яшайишдин жигьетдай хуьн таъминардай ихтияр аваз хьайитIа, ихьтин хзандиз гьар вацра гузвай пулдин куьмек са бинедай (основанидай), вични гьи кьадар гзаф яз хьайитIа, гьа кьадар гьисаб кьуна гуда.
Эгер хзанда кьвед ва гзаф ксариз гьар садаз яшайишдин жигьетдай куьмек гунин ихтияр аваз хьайитIа, гьар вацра гузвай пул а хзанда авай гьар са касдиз гуда.
Гьар вацра социальный жигьетдай куьмек яз гудай пул тайинарун патал УСЗН-диз агъадихъ галай документар гъана кIанда:
1. Паспортдин копия;
2. Социальный жигьетдай куьмек гудай ихтияр ава лагьай документ (МСЭК-дин) справка;
3. Пенсионный удостоверенидин копия;
4. Хзандин составдин справка ( абур тестикьарзавай паспортрин ва хайивилин шагьадатнамайрин копияр галаз);
5. Эхиримжи вацра яшайишдин дараматдин ва коммунальный къуллугърин пул гайи квитанцийрин копияр;
6. Яшайишдин дараматдин кьадар тестикьарзавай справка;
7. Страховой свидетельстводин копия.
2009-йисан 2-мартдиз 54-нумрадик кваз ДР-дин Правительстводин «О внесении изменений и признании утративщими силу некоторых постановлений Правительства Республики Дагестан» постановленидин бинедаллаз вилик кьабулнавай Правительстводин гзаф постановленийра дегишвилер тунва.
И постановленидин бинедаллаз яшайишдин рекьяй куьмек яз образованидин учрежденийра кIвалахзавай педагогический работникриз, ДР-дин Правительстводи тайинарнавайвал, яшайишдин умуми майдандилай ва гьакъикъатда чимивал, екв кун патал ишлемишуниз харж авур кьадарда пул гуда. ТIебии газ авачир пичер кузвай чкайра яшамиш жезвай агьалийриз гьар садаз 2 тонн цIивин ва 1 кубаметр кIарасар ва я 6 кубометр кIарасар чкадал хкана гуда.
Артуханди яз гайи пулунин кьадар Россиядин Федерациядин законодательстводин тайинарнавай къайдада вахкуда.