«Шарвили» эпос – им надир жуьредин эсер я. Халкьдин художественный къанажагъда Шарвили дири-цицIи тирдакай, ам гьамиша гьа ихьтинди яз амукьни ийидайдакай за сувариз гьазурвал аквадай лап гьа сифтедин девирда са шумудра лагьайди, кхьинни авурди я. Гьа и кардай руьгьди игитвилин эпосдилай гьакъикъи игитвилихъ, ихьтин арачивал аваз, еримишун аквазва. Гьа и рекье гьиссер ахлакьдин жигьетдай михьи ва эдеблу жезва. 1999-йисан августдинни сентябрдин бедбахтвилин йикъара халкьдин ян тагур руьгьдин гъалибвал акьван жанлудаказ ачух хьун дуьшуьшдин кар туш эхир. Гьа икI, игитвилин эпосни гьакъикъи игитвал зигьиндин къуватдалди алакъалу ийиз жезва. Гьакъикъи игитвиликай рахайтIа, адаз уьмуьрда гьамиша чка жагъизвайди я. Ингье гьа иниз килигна халкьдин руьгьдинни медениятдин ирсиникай алай аямда, тербиядин кIвалахда менфят къачун чарасуз я.
А. АГЪАЕВ
* * *
- Къейд авун лазим я хьи, са жерге маса халкьарин эпосрилай тафаватлу яз Лезги халкьдин эпосдин кьилин игит жергедин дагъвидин – чубандин хва я. Халкьди гьахъ-адалатдикай вичин эрзиман мурадар Шарвилидин къаматда аваз умумиламишнавай тегьерда къалурнава. Вичин рикIин мурад кьилиз акъудун патал халкьди Шарвили лап зурба къуват авай кас яз къалурзава. Ам кичIевал вуч затI ятIа чин тийир дирибаш аскер, женгина гьикьван четинвилерал расалмиш хьайит1ани, душмандин вилик руьгьдин ажузвал тавуна, кIеверай экъечIиз алакьзавай кас я.
БАЙРАМ САЛИМОВ
- Шарвилидин гьакъиндай гзаф негъилар ава. Абур са гьикI ятIани чеб-чпихъ галаз алакъада авачирбур я. Аквар гьаларай, эпосдихъ лап къадим вахтариз фенвай дувулар ава. Адан ирс сагьибрин рикIелайни фадлай алатиз башламишнава… За Ахцегь хуьруьн агьалийривай пара тIалабзава: Шарвилидикай вуч жагъуриз жезватIани кIватI хъия ва кхьин хъия… Белки са вахтунда Шарвили пагьливандин аламатдин сир ачухардай, адан образдин художественный чешмейрин гъавурда акьадай мумкинвални чаз жеда…РАСУЛ МЕГЬАМЕДОВ
- Лап эхиримжи вахтаралди литературада кIевелай тайин хьанвай фикир авай: лезгийрихъ халкьдин эпос «Шарвили» авач. Килигайт1а, ам авазва! Вични художественный рекьяй лап девлетлуди, затдал гьалтайла – лап инсанпересди!
НАТАЛЬЯ КАПИЕВА
Шарвили – халкьди вичи-вичиз ва къвезмай несилриз хкажнавай, садрани пуч тежедай гуьмбет я. Шарвили – им жегьилрин викIегьвал, рушарин такабурвал, бубайрин кар давамарун ва дидейрин даях я.
РИЗВАН РИЗВАНОВ
- Шарвили тек туш, вучиз лагьайтIа, виринра чна ахьтин къагьримандал чан гъайи халкьдин невни гьиссзава. Шарвилидин далудихъ адан халкь гала.
АЛИРЗА САИДОВ
- Лезги халкьдиз руьгьдин рузи ва къуват гузвай чIехи ва мидаим пуд ярж (символ) ава: Шалбуз дагъ, Кьулан вацI ва Шарвили. Ибур чи миллетдин пуд даях я. Пуд кIвач квай куьсруь гьинал эцигайтIани ярх жедач. Чи халкьдивай тарихдин мичIи даркалрайни буьркьуь уламрай вичин чIални, чилни, руьгьдин садвал хвена экъечIиз хуьнин сирни гьа и пуд «кIваче» ава жеди.
АРБЕН КЪАРДАШ