Сулейман-Стальский район Республики Дагестан
www.old.suleiman-stalskiy.ru

«Газет зи сирдаш яз 66 йис я»

Ери-бине Пиперхуьряй тир, вичин хзанни галаз Самурдин станциядал яшамиш жезвай шаир Рамазан Каитовахъ ихьтин цIарар ава:
УькIуь-цуру, дуьнья акур инсанар,
Фейи рекьяй экъечIдач гьич явшанар.
Гьакъикъатдани, яшар хьанвай, уьмуьрдин рекье къени хесетринни баркаллу крарин сагьибар хьайи инсанар гьалтун, абурухъ галаз ихтилат-затI авун рикIиз хуш жедай кар я. Яшлу инсанар хуьруьн, киминни кIвалин абур, дамах я гьавайда лугьузвайди туш.
Къени хесетрин, сивяй гьар са гаф фикир-фагьум авуна акъуддай, герек чкадал акьул-несигьат гудай инсан тир Аликберов МегьамедтIагьир заз фадлай хъсандиз таниш я. 1929-йисуз Кьасумхуьрел дидедиз хьайи, гьа ина уьмуьр кечирмишзавай агъсакъалди, гьар жуьмя юкъуз чи редакциядиз къвез, вичи кхьенвай «Куьредин хабарар» газет вахчузва. 2011-йис патал газетарни журналар подписка авунин кампания башламиш хьайила, сифтебурукай сад яз редакциядиз атана, М. Аликберова «Куьредин хабарар» газет кхьена. Квитанция вахчуна редакциядин дараматдай экъечIдайла агъсакъалди лагьай «Райондин газет зи сирдаш яз 66 йис я» гафари заз екез таъсирна. 66 йис – им тIимил туш, инсандин уьмуьрдин чIехи пай я. За икьван йисара газетдихъ галаз уьмуьр «къуьн-къуьневаз» тухузвай агъсакъалдикай газетда макъала кхьин, масабуруни чешне къачун патал, адакай кIелзавайбуруз суьгьбет авун кьетIна.
М. Аликберов хайи йисаз вил вегьейла малум жезвайвал, адан аял ва жаван вахтар хуьрера колхозар тешкилзавай ва Ватандин ЧIехи дяве кьиле физвай дар, четин йисарал гьалтна.
1943-йисуз школада 7-класс акьал-тIарна М. Аликберовакай Кьасумхуьруьн III-Интернационалдин тIварунихъ галай колхоздин лежбер хьана.
– Им фронтда лап къизгъин женгер кьиле физвай вахт тир, - рикIел хкизва агъсакъалди. – Жегьилар, са яшара авай итимар вири фронтда авай. Колхозда яшлу итимри, дишегьлийри, аялри зегьмет чIугвазвай. Фронтда кьиле физвай вакъиайрикай, чи аскеррин кьегьал-вилерикай, далу патан фронтда кIвалахзавайбурукай хуьрерин агьалияр хабардар ийизвай такьатрикай сад райондин газет тир. Гьа вахтара чна, аялри, чуьлда кIвалахдикай ял ядайлани, нянрихъ хуьруьн кимерални инсанриз газетар кIелдай. 1944-йисалай инихъ за райондин газет подписка ийизва, кIелзава.
Агъсакъалдихъ галаз авур суьгьбетдай малум хьайивал, ада 46 йисуз гьа са майишатдин производствода кIвалахна.
- Зи уьмуьрдин макьсад, хтул, жуван гъилералди къазанмишна, жувни, жуван хзанни хуьн хьайиди я, - лугьузва М. Аликберова. – ГьикI лайгьайтIа, гъилералди къазанмишай фу незни ширин жеда эхир.
М. Аликберова сифтедай колхозда, 1963-йисуз колхоздикай хьайи «Касумкентский» совхозда, та пенсиядиз экъечIай 1989-йисалди, рабочийвиле, бригадирвиле, питомникдин заве-дующийвиле кIвалахна. Яргъал йисарин намуслу зегьметдай адаз «Зегьметдин ветеран» медаль, «Соцсоревнованида гъалиб хьайиди», «Пятилеткадин зарбачи» ва гзаф кьадар грамотаяр ганва.
- Алатай асирдин 60-80-йисар инсанри, зегьметчи коллективри кIвалахзавай, чIугур зегьметди арадал гъайи хъсан нетижайрал шадвал ийидай, авур кIвалахдиз килигай гьакъини гъилиз къвезвай йисар тир, - ихтилат давамарзава М. Аликберова. – Районда, республикада вилик жергейра аваз хьайи чи «Касумкентский» совхоздикай, про-изводствода гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай рабочийрикайни механи-заторрикай, гьабурукай яз закайни райондин газетдиз са шумудра макъалаяр акъатайди я.
Гьа икI, агъсакъалдихъ, зегьметдин ветерандихъ галаз ийизвай ихтилат мад газетдал ават хъувуна.
– Заз эхиримжи 8-10 йисан къене «Куьредин хабарар» газет, гьам адан чинриз акъатзавай материалрин, хъсан еридин шикилрин жигьетдай хьиз, ам вич туькIуьрунин рекьяйни лап хъсан хьанвайди къейд ийиз кIанзава, - лугьузва М. Аликберова. – Эхиримжи вахтара райондин руководстводи социальный, аваданламишунин шартIар хъсанарунин, эцигунрин рекьерай еке кIвалах тухванва ва и кар давамзава. Райондин агьалийри илимда, кIвалахда, спортда ва маса рекьерай еке агалкьунар къазанмишзава. Хуьруьн майишатни вилик физва, экономика мягькем жезва. Вири и кIвалахрикай, гьакIни хуьре-кIвале гьуьрмет авай инсанрикай, хуьрера жезвай цIийивилерикай чун, кIелзавайбур, хабардар ийизвайди райондин газет я. И кар адалай, редакциядин коллективдилай уьзуьагъдаказ алакьни ийизва. Гьакъи-къатдихъ галаз кьазвай «Куьредин хабарар» лагьай тIвар газетдал эцигунални зун шад я.
Гьуьрметлу агъсакъалди газетдикай ихьтин хуш келимаяр лугьуни, редакциядин къуллугъчи яз, зак шадвални кутуна. ЯтIани, бязи ксари «Газет чи квез я, ада кIелдай вуч авайди я» лугьузвайди чна агъсакъалдикай чуьнуьхнач.
- Ваз вуч аватIа чидани, хтул, - суал гудай къайдада лагьана М. Аликберова. – И йикъара зун чи куьчедин къерехдив акъвазнавай пуд касдин патав фена, абуруз райондин газет подписка авун лазим тирдакай лагьана. Гьа за хьиз яргъал йисара производствода кIвалах авур, пенсияда авай кьве итимди чпи къведай йис патал райондин газет кхьенвайди хиве кьуна. Пуд лагьай, санани кIвалах тийиз, вич-вичин ихтиярда гьатна куьчейра авай жегьил итимди, гьа вуна лагьайвал, заз «газет чаз фу яни, къафун, ада кIелдай интересни вуч ава?» лагьана. За адавай «Вуна газет кхьенвани, эхиримжи вахтара вуна газет мус кIелайди я?» лагьана хабар кьуна. Адавай жаваб гуз хьанач. Малум хьайивал, «савадлу» и касди газет гьич са йисузни кхьейди туш, я ада газет кIелни ийизвач. Гьатта адаз райондин газетдин тIвар гьим ятIани чизвачир. Газетда вуч ава, адай вуч кIелда лугьузвайбур гьа ихьтин инсанар я. Ахьтинбуру газет кхьена, кIелна низ кIанзава кьван?
М. Аликберовахъ галаз чна адан уьмуьрдилай, зегьметдин рекьикай, хзандикайни веледрикай, газетдикайни яргъалди ихтилатар авуна. Гьакъикъат-дани, къени къилихрин инсан хьиз, ам чи газетдин сирдашни тирдахъ чун инанмиш хьана.
- Къведай йисуз «Куьредин хабарар» газетдин 80 йис тамам жеда, - лагьана эхирдай М. Аликберова. – И юбилейдик чун лайихлудаказ, уьзуьагъдаказ атун лазим я. И кар патал чна, районэгьлийри, сифте нубатда адан тираж артухаруник жуван пайни кутуна кIанда. Гьавиляй за райондин идарайрин ва организацийрин руководителриз, гьар са касдиз райондин газет подписка авуниз эвер гузва.
... М. Аликберов хьтин камаллу, къени инсанар фейи рекьяй явшанар ваъ, къизилгуьлдин цуьквер экъечIда, а рекьини гьар са кас дуьзвилихъ, хийирдин крарихъ тухуда.

Адрес статьи: http://old.suleiman-stalskiy.ru/?com=articles&page=article&id=2168