Сулейман-Стальский район Республики Дагестан
www.old.suleiman-stalskiy.ru

Несилриз баркаллу тIвар тазвайди

Агъа СтIалрин къазмайрилай тир Садыкъи Дадаш заз фадлай мукьувай таниш я. Зегьметдин ветеранди мукьвара вичикай, вичин уьмуьрдикай авур ихтилатди, «жув кIевяй акъуддайди жуван кьве гъил я» гафари заз екез таъсир авуна. За кьатIана: аял ва жаван йисара четинвилер, азиятар гзаф хьана Дадашан уьмуьрда. ИкI, буба кулак я лагьана кьуна суьргуьн авурла адан 8 йисни хьанвачир. КIвални, шейэрни тулкI авуна. Гъвеч1и 3 аял гваз амукьай диде Гъулангерек малар авай цурун са пипIе яшамиш хьуниз мажбур хьана. ЯтIани, колхозда кIвалахиз, Гъулангерека аялриз дидевални авуна, бубавални.

1941-йисуз Ростовдин областдин Каменск шегьердай буба кьена лагьай хабарни агакьна. Веледриз буба ахкун кьисмет хьанач.
Буба кьейиди садра, диде кьейиди иридра етим жеда, лугьузва мисалда. 1946-йисуз Дадашан дидени регьметдиз фена. Тандал бегьем партал алачиз, руфуна бегьем фу авачиз  Д.Садыкъиди 1950-йисуз Агъа СтIалдал 7-класс акьалтIарна, 8-9-классра ада Кьасумхуьрел кIелна.
1952-йисуз Д.Садыкъидиз армиядин жергейриз эвер гана. Ада Украинадин Вокиярка станциядал самолетрин электромеханикар гьазурдай училище акьалтIарна, 1956- йисалди Самарканд ва Воронеж шегьерра «МИГ- 16» ва «ИЛ- 28» самолетрин механик яз къуллугъна.
1956-йисуз армиядай хтай Дадаш эвленмиш хьана ва ада колхозда счетоводвиле кIвалахиз башламишна. Гуьгъуьнилай ада Юкьван Азиядин Бекташ шегьерда сульфат хкуддай заводда кIвалахна. Мад хуьруьз хтай Д. Садыкъиди 1963-йисалай 1975-йисалди райондин газетдин типографияда линотопиствиле кIвалахна. И йисара ада кIвалахдивай къакъат тавуна Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни кIелна акьалтIарна.
Са шумуд йисуз производствода кIвалах авурдалай гуьгъуьниз, 1982- йисуз, Д.Садыкъидал «Ашагастальский» совхоздин директорди бригададиз регьбервал гун ихтибарна. Адав лап чIуру гьалдиз атанвай  59 гектар уьзуьмлухар, 60 гектар багълар вугана. Бригадади анрихъ иесивилелди гелкъуьн тешкилна. Идан нетижа яз, бригадади 1984-йисуз планламишнавай 250 тонндин чкадал 685 тонн ципицIар кIватI хъувуна, емишар кIватIунайни план 2 сеферда ацIурна.
1987-1988-йисара, Дадаш Садыкъидин инициативадалди, совхозда Астрахандин технологиядин къайдада салан майваяр битмишариз хьана. Ида хъсан къазанжияр гъана. Тек са Д.Садыкъидин бригадади 4,5 гектардай 7 вагон помидорар атIана, Урусатдиз ракъурна.  Д.Садыкъиди 1994-йисалди бригадирвиле кIвалахна.
Фадлай лайихлу пенсияда аватIани, яшар гзаф хьанватIани Дадаш Абдулвагьидович секиндиз кIвале ацукьнавач. Уьмуьрда вичин кардал, лезгийри лугьудайвал, кьил чиле туна машгъул хьайи ада КФХ-тешкилна, 5 гектарда емишрин багълар кутуна. Анрихъни тежрибалу багъманчи иесивилелди гелкъвезва. Мадни, ада вичин сала питомник кутунва, ана емишрин къелемар битмишарзава. Ада гьар йисуз инсанриз къелемар гузва. Ида, гьелбетда, хзандиз къазанжи гъизва, ветерандин рикIни аладарзава. «Жуван балайрилай садакьа, диде- бубадин игьсан хьурай» лугьуз, Д.Садыкъиди гзаф вахтара хуьруьнвийривай къелемрихъ пулни къачузвач.
- Уьмуьрдин къене пулунихъ маса къачуз тежедай хьтин шейэр авайди я, - лугьузва Д.Садыкъиди. -Абурукай сад несилриз тазвай баркаллу тIвар, а тIварцIихъ галаз алакъалу хъсанвилер я.
Лугьуда хьи, уьмуьрда гьуьрметни, туьгьметни къазанмишзавайди гьар са кас вич я. Дадаш Абдулвагьидовични, гьар гьина хьанатIани, вичин чка, дережа чир хьайи кас я. Ам садрани вичин уьмуьрда хуьруьн- кIвалин дердийривай яргъа акъвазай кас туш. Хуьруьн агьваллувал, аваданвал патал кьве гъил къакъажна вилик жергейра хьайиди я, къени гьакI я.
- Дадаш Абдулвагьидович, вун ви уьмуьрдал рази яни ?- лагьана хабар кьурла, ам са геренда кисна акъвазна, чиник са тIимил серинвал акатна, ахпа ихьтин жаваб гана:
- Гьар са инсандихъ, хтул, адет яз, вичин кьисмет ава. Вуч лагьайтIани, гьар са кас вичин кьисметдал рази хьун лазим я. Зуни рази я. Къе лагьайтIа, за зун бахтлу кас яз гьисабзава. Мал- девлетдалди ваъ, зун абурухъ галтугай кас туш. Абур уьмуьрдин чиркер я. Гьакъикъи девлет гьуьрметлу хзан, ферли веледар хьун, рикIин динжвал, масадаз хатур- гьуьрмет ийиз алакьун, инсанриз жуван лазимвал гьисс авун я. Инсанрин регьметдилайни нифретдилай гъейри вуч гваз хъфизва кьван чун дуьньядилай?!
…Гзаф хилер акахьзавай вацI кьурадач. Ам мидаим яз вичин чилин, вичин халкьдин адни- абур яз амукьда. Дадаш Абдулвагьидовичан уьмуьрдикайни гьа икI лугьуз жеда.
 

Адрес статьи: http://old.suleiman-stalskiy.ru/?com=articles&page=article&id=1867