Гьар са республика, район, коллектив, гьатта хуьр-кIвал патални лишанлу, йисар фейитIани яргъалди рикIелай тефидай вакъиаяр жеда. Алай йисан 29-май СтIал Сулейманан район, адан агьалияр патал гьа ихьтин лишанлуди, тарихда амукьдайди хьана: райондиз Дагъустан Республикадин Президент Мегьамедсалам Мегьамедалиевич Мегьамедов мугьман хьана. Эхиримжи сеферда райондиз республикадин регьбер атай вахт агьалийрин рикIелни аламач жеди. Гьавиляй и югъ район, адан агьалияр патал халис сувариз элкъвена.
Гьеле пакаман кьиляй лап фад Баку-Ростов шегьредилай райондихъ элкъвезвай къекъуьндал, Советск хуьруьн кьилихъ гзаф кьадар инсанар кватI хьанва. Кьавалри зуьрнейрай язавай лезги туьнт авазар кьуд патаз чкIизва. Анал цIийиз эцигнавай СтIал Сулейманан мемориальный комплекс, патарив гвай чкаяр хъсандиз безетмишнава, Россиядин, Дагъустандин пайдахри кьезил шагьвардал лепе гузва.
Сятдин 10 тамам хьана. Шегьредихъай Президентдин машинрин цIиргъ атана. Мегьамедсалам Мегьамедалиевич «Сулейман-Стальский район» МО-дин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Ш. Гь. Мегьамедханова, «Дербент шегьер» шегьердин округдин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир И. М. Яралиева, Кьиблепатан Дагъустандин са шумуд райондин МО-рин кьилери, жавабдар маса работникри кьабулна. Президентдиз чпел милли парталар алай школьникри фу-кьел теклифна, адав цуькверин кIунчIар вугуна. Жаванрин «Куьре» дестеди туьнт лезги кьуьл авуна.
РД-дин Президентдихъ РД-дин Гьукуматдин вице-премьерар тир Р. Газимегьамедов, М. Шихсаидов, РД-дин Халкьдин Собранидин Председателдин 1-заместитель Н. Алчиев, РД-дин Президентдин сергьятар вилик тухунин ва чкадин самоуправленидин Управленидин начальник А.Исрапилов, экономикадин министр М.Ильясов, милли политикадин, динрин крарин ва къецепатан алакъайрин рекьяй министр Б. Бекмурзаев, образованидин ва илимдин министр М-Ф. Азизов, зегьметдин ва социальный жигьетдай вилик финин министр И. Эфендиев, здравоохраненидин министр И. Мамаев, Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин депутатар, жавабдар маса работникар галай.
- Гьуьрметлу Дагъустан Республикадин Президент Мегьамедсалам Мегьамедалиевич! Гьуьрметлу мугьманар!- лагьана Ш. Гь. Мегьамедханова, - Куьн «ХХ- асирдин Гомер» СтIал Сулейманан районда кьабулунал чун кьадар авачир кьван шад я. Чи райондин агьалияр мугьманпересвилелди фадлай машгьур я. СтIал Сулейманан памятник- мемориальный комплекс ва «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводдин кьилин сооружение ачухунин чи шадвилик Республикадин Президент Мегьамедсалам Мегьамедалиевича вичин пайни кутуни чун шадарзава. Идай Квез рикIин сидкьидай чухсагъул!
Им, гьелбетда, район патал лишанлу, вичихъ еке метлеб авай вакъиа я. Район социально- экономический ва общественно- политический жигьетдай вилик финин карда еке метлеб ава.
ЧIехи Сулейманаз эцигнавай и комплекс къенлай кьулухъ райондин ярж жеда.
Къенин и шад мярекатдал заз райондин агьалийрин патай мемориальный комплекс эцигунин баркаллу кIвалах гъиле кьур Имам Музамудинович Яралиеваз, проектдин авторар, скульпторар тир Ибрагьимов Ибрагьимаз, Газиев Гьасаназ, бюстдин автор Россиядин халкьдин художник Гьейбатов Гьейбатаз чухсагъул лугьуз кIанзава.
- Мадни, - давамарна Ш. Гь. Мегьамедханова,- къе чна «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводни ачухзава. Им гзаф несилрин мурад кьилиз акъудун жеда.
Рахунрилай гуьгъуьниз М. М. Мегьамедова, И. М. Яралиева, Ш. Гь. Мегьамедханова лент атIана, Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан комплекс- памятник ачухна. Россиядин Гимн яна. РД-дин Президентди, адахъ галай жавабдар работникри, МО-рин кьилери шаирдин памятникдал цуьквер эцигна, Президентди булахдин яд дадмишна.
Сулейманан комплексдиз тамашайдалай гуьгъуьниз РД-дин Президент М. М. Мегьамедов, И. М. Яралиевахъ, Ш. Гь. Мегьамедхановахъ ва атанвай мугьманрихъ галаз «Сардархуьр- ДаркIуш къазмаяр» водовод галайвал рекье гьатна. Фидай рекье мугьманар Алкьвадрал философ, алим, тарихчи Гьасан Эфендидин музейдиз фена, адан экспонатрихъ галаз таниш хьана.
Президентди гьуьрметлу мугьманрин Ктабда кхьинар авуна.
- Чпин кьегьал рухвайрин, баркаллу рушарин къадир авай, абур рикIелай ракъур тийизвай халкьдиз аферин ва баркалла,- лагьана Мегьамедсалам Мегьамедалиевича музейдай экъечIдайла.
РД-дин Президентди, адахъ галай юлдашри рехъ давамарна. Водоводдин кьилин сооружение ачухзавай чкадал шадвилин мярекат давам хьана. Анал рахай Ш. Гь. Мегьамедханова райондин МО-дин, агьалийрин патай мад сеферда РД-дин Президент Мегьамедсалам Мегьамедалиевич, Халкьдин Собранидин депутатар, Гьукуматдин членар тебрикна, водоводдихъ район, адан агьалияр патал авай еке метлебдикай гегьеншдиз суьгьбетна.
- Водовод эцигна акьалтIарайла райондин агьалияр хъвадай ва чилер дигидай целди тамамвилелди таъмин жеда, - давамарна Штибег Гьажимегьамедовича. – Гьич тахьайтIа, водовод куьтягьайла 2500 гектардилай виниз чилер цик акатда, ида цIийи уьзуьмлухар, багълар кутадай, хуьруьн майишатдин маса продукция гьасилдай мумкинвал гуда, 3000-далай виниз инсанриз кIвалахдай чкаяр жеда.
Вичин рахунра Ш. Мегьамедханова районэгьлийрин патай водовод патал куьруь са вахтунда еке кIвалах тухвай проектдин институтдин директор Исаев Мегьамедалидиз, «Атом» строительный компаниядин генеральный директор Къазибеков Ибрагьимаз чухсагъул лагьана.
- И водоводдин хьиз, район, халкь патал лап герек ва важиблу са шумуд маса проектар гъиле кьур, абур уьмуьрдиз кечирмишай Имам Музамудиновичаз райондин агьалийрин патай кьилди екез чухсагъул лугьуз кIанзава, - давамарна Штибег Гьажимегьамедовича. – Мадни, РД-дин Гьукуматдин куьмек галачиз водоводдин сифте пай ачухиз хьун мумкин тушир. И карда заз Гьукуматдин Председателдин заместитель Ризван Казимович Газимегьамедова кутур пайни къейд ийиз ва адаз чухсагъул лугьуз кIанзава.
- Ихтияр це заз групповой водоводдин кьилин сооружение кардик кутуниз талукьарнавай шадвилин мярекат ачухнавайди яз гьисабдай, - рахунрилай гуьгъуьниз малумарна Ш. Гь. Мегьамедханова.
- Къе райондин тарих патал важиблу югъ я, - лагьана РД-дин Президентди, - гьикI лагьайтIа, къе чна лишанлу са шумуд вакъиада иштиракзава. Чна зурба шаир, гражданин, патриот СтIал Сулейманаз памятник ачухна, чун Алкьвадрал Гьасан эфендидин музейдиз фена, гила чна «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводдин сифте пай ачухунин мярекатда иштиракзава. Идахъ неинки район, гьакI Кьиблепатан Дагъустан, санлай республика патални еке метлеб ава. Ихьтин крари экономика вилик тухуниз, хуьруьн майишат кIвачел ахкьалдаруниз екез куьмек гуда. Сулейман-Стальский район вичин тарихдалди, адетралди девлетлу я. Район уьзуьмлухралди, багъларалдини машгьур тир. Гьайиф хьи, уьлкве, республика патал четин йисара абур терг хьана. Водовод эцигун – им уьзуьмчивал ва багъманчивал кIвачел ахкьалдарун патал къачузвай сифте кам жеда. Водовод акьалтIаруни райондин агьалияр целди таъминарунал гъида. И плотинадал гъвечIи ГЭС-ар эцигдай вахтни яргъал алач, ида райондин агьалияр электроэнергиядалди таъминаруниз куьмекда.
РД-дин Президентди эхиримжи йисара районда хъсанвилихъди хьанвай дегишвилер, и кардик райондин виликан МО-дин кьил Имам Музамудинович Яралиеван зегьметдин, чалишмишвилерин еке пай квайди къейдна, и кардай адаз чухсагъул лагьана.
- Эхиримжи йисара районда инвестиционный проектар кардик акатуни ва гележегда и кар мадни вилик тухуз алахъуни зун шадарзава, - давамарна Президентди. - И рекьяй район за маса чкайрани чешне яз къалурда. Им райондин экономика вилик тухудай, агьалийрин яшайиш хъсанардай, социальный месэлаяр гьялдай асул ва гележег авай рехъ хьун лазим я.
Шадвилин мярекатдал гаф гана рахай «Дербент шегьер» шегьердин округдин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Имам Музамудинович Яралиева, РД-дин Президентдихъ элкъвена, лагьана: «- Гьуьрметлу Мегьамедсалам Мегьамедалиевич! Куьн республикадин Президентдин къуллугъдив эгечIна са акьван гзаф вахт алатнавач. Куьн сифтебурукай яз СтIал Сулейманан райондиз атун – им райондин агьалийри Куь патай чпиз еке гьуьрмет авун яз, региондихъ галаз сих алакъада аваз кIвалах ийиз, халкьдиз куьмек гуз кIанзавайди яз гьисабзава. Жавабдарвилелди лугьуз кIанзава хьи, Куьн властдин кьилиз атун дагъустанвийри, гьа гьисабдай яз Кьиблепатан Дагъустандин агьалийрини разивилелди кьабулнава. Зун кIевелай инанмиш я, халкьди, кьилди Кьиблепатан Дагъустандин, СтIал Сулейманан райондин агьалийри республикадин цIийи руководстводин тереф хуьда.
Гьелбетда, давамарна Имам Музамудиновича, «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводдин головной сооружение кардик акатун – им лап лишанлу вакъиа я. Ам ачухунин карда РД-дин Президент Мегьамедсалам Мегьамедалиевича иштиракуни и мярекатдин важиблувал мадни хкажзава. Умудлу я, Президентдин, Гьукуматдин куьмекдалди и важиблу объект энгелар тавуна эхирдалди акьалтIардай ва Дагъустандин садвал, ислягьвал патал адан девлетар артухардай мумкинвал гуда. И шадвилин мярекатдиз атунай ва ана иштиракунай, Квез чухсагъул, гьуьрметлу Президент!».
Водоводдал кьиле фейи шадвилин мярекатдал «Атом» ООО-дин генеральный директор И. Къазибеков, Сардархуьряй тир агъсакъал С. Гьажи- къурбанов, «Даркушская СОШ» МОУ-дин директор С. Савзиханов рахана.
Официальный паюнилай гуьгъуьниз Мегьамедсалам Мегьамедалиевича, Имам Музамудиновича ва Штибег Гьажимегьамедовича къаналдиз яд ахъайзавай задвижка хкажна.
Гуьгъуьнлай анал райондин культурадин Дворецдин гьевескарри, кьуьлерин «Куьре» ансамблди багьа мугьманриз чIехи концерт гана.
Водовод ачухунин мярекат куьтягь хьайидалай гуьгъуьниз Президент минеральный ятар акъудзавай «Рычал-су» ОАО заводдал фена, адан кIвалахдихъ, акъудзавай продукциядихъ галаз таниш хьана. Республикадин Кьилиз лагьайвал, заводди гьар йисуз 5 миллион шартIунин единица продукция акъудзава. Эхиримжи 10 йисан къене заводдин производство вилик тухун патал 500 миллион манатдилай виниз инвестицияр желбна. Гьар йисуз карханади вири дережайрин бюджетриз налог яз 12-15 миллион манат пул гузва.
«Рычал-су» ОАО-дин административный корпусда РД-дин Президентди райондин активдихъ галаз совещание тухвана.
Анал сифте рахай Ш. Гь. Мегьамедханова эхиримжи 2-2,5 йисан къене районда социально-экономический, хуьруьн майишат вилик тухунин ва маса рекьерай хъсанвилихъди хьанвай дегишвилерикай, кьилдин ксарин инвестицияр желб авуна гележегда вичихъ 120 млн. манат уставной фонд жедай «Кюре-Агро» МТС, «Кварчаг», «Зардиян» ООО-яр тешкилнавайдакай, санлай эхиримжи 3 йисан къене муниципальный райондиз 1,5-2 млрд. манат инвестицияр желбнавайди къейдна.
- Вири ибур, са рахунни алачиз, Имам Музамудиновичан алахъунрин, ада район, халкь патал зегьмет чIугунин нетижа я, - къейдна Штибег Гьажимегьамедовича. – Идай халкьди вичин кьегьал хциз баркалла лугьузва.
Совещанидал Дербент шегьердин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир И. Яралиев, РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Р. Газимегьамедов, здравоохраненидин министр И. Мамаев, образованидин ва илимдин министр М-Ф. Азизов, зегьметдин ва социальный жигьетдай вилик финин министр И. Эфендиев, экономикадин министр М. Ильясов, РД-дин Халкьдин Собранидин депутат Гь. Мегьамедов рахана.
Совещанидин эхирдай, адан нетижаяр кьун яз, РД-дин Президент М. М. Мегьамедов рахана.
- Къе чун социально-экономический месэлайриз килигна, - лагьана Президентди. – Лугьуз кIанзава: районди кIвалахзава. Райондин виликан руководстводи авур хъсан кIвалахар гилан руководстводи давамарзава. Совещанидал гьял тавунвай месэлайрикайни лагьана. Ибур неинки Сулейман-Стальский, гьакI саки амай вири районрани четин акъвазнавай месэлаяр я: школаяр, больницаяр, ЖКХ-дин объектар бес жезвач, гьа авай объектар, рекьер ремонтна кIанзава. Социальный инфраструктура вилик финин рекьяй чи республика Россиядин Федерацияда эхиримжи чкадал алайбурукай сад я. И гьал чна туькIуьр хъувун лазим я.
Гила чун «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводдал хуьквен. Адахъ авай метлебдикай ва адан менфятлувиликай рахунар гзаф хьана. Гьа и водоводдихъ, чахъ – государстводихъ умуд кутуна гзаф ксари цIийи багълар, уьзуьмлухар кутунва. Ихьтин объектар эцигуни чкадин производстводин инфраструктура вилик тухуниз куьмекда. Водовод эцигна акьалтIарун патал лазим къведай пулунин такьатар ва кIвалахар акьалтIарунин вахтар тайинарна кIанзава. Водовод 10-15 йисан къене эцигунихъ са метлебни жедач. Анаг мукьвал вахтара эцигна акьалтIарун патал чалишмиш жеда чун. И проект уьмуьрдиз кечирмишун за кьилди жуван гуьзчивилик кутада. ГьакI амай объектар эцигна акьалтIарунни рикIелай ракъурдач.
РД-дин Президентди хушвилелди кьабулунай райондин руководстводиз, агьалийриз чухсагъул лагьана ва алава хъувуна: - чун атунихъ район, адан агьалияр патал хъсан нетижа хьун, районэгьлийри республикадин руководстводин патай куьмек гьисс авун патал чалишмишвал ийида чна. Райондихъ ислягьвал, абадвал, мублагьвал хьурай!
Эхирдай «Сулейман-Стальский район» МО-дин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Ш. Гь. Мегьамедханова мугьман хьунай, СтIал Сулейманан мемориальный комплекс, «Сардархуьр-ДаркIуш къазмаяр» водоводдин головной сооружение ачухунин мярекатра иштиракунай, важиблу совещание тухунай РД-дин Президент М. М. Мегьамедоваз, Гьукуматдин членриз, депутатриз, амай мугьманриз рикIин сидкьидай чухсагъул лагьана.
Гьа и юкъуз РД-дин Президент, амай багьа мугьманар СтIал Сулейманан райондай меркездиз рекье гьат хъувуна.