Россиядин Федерациядин, республикайрин массовый информациядин такьатра чап авунвай Россиядин Федеральный Собранидиз РФ-дин Президент Дмитрий Медведеван Чарче къарагъарнавай месэлаяр, теклифар, фикирар инсанри хушвилелди кьабулнава. Гьакъикъатдани, ам чи уьлкведа гьар са инсандин уьмуьр, дуланажагъдин шартIар хъсанарунин, общество вилик тухунин мураддалди арадал гъанвай документ я. Чарче чи уьмуьрдин вири терефриз талукь месэлаяр къарагъарнава: къанун-къайдадал амал авун, чи уьлкведа демократиядин институтар мягькемарун, образование гунин система цIийи хъувун, бейкарвилин вилик пад кьун, терроризмдихъ галаз женг чIугун...
«Эгер начальник хъсанди ятIа, бахтлу я уьлкве ва хуьр, шегьер,» - лагьанай С. Полицкийди. Чи халкь инанмиш хьайивал, Россиядин кьилени уьлкведин къудратлувал мадни мягькемариз, агьалийрин яшайиш хъсанариз кIанзавай, са куьруь девирда и рекьерай зурба крар ийиз алакьнавай Дмитрий Медведев акъвазнава.
Хуьрериз фена, агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьайила якъин жезвайвал, обществода кьиле физвай бязи кIвалахри, татугайвилери, гьял тавунвай месэлайри гьелелиг гзафбурун патай наразивилер арадал гъизма. Мисал яз, чи уьлкведа коррупцияди кьил хкажнава. Уьлкведин девлет тарашзавай, гьалалдин рекье авай миллионралди инсанар алажзавай, обществодиз чIехи зиянар гузвай коррупциядикай азад ийидай серенжемар кьабулунал гьахъвал гвай гьар са кас рази я.
РикIел алама: гьеле 2008-йисуз Россиядин Федеральный Собранидиз ракъурай вичин Чарче Дмитрий Медведева коррупциядиз «сад лагьай нумрадин душман» лагьанай.
Дуьньядин тежрибади тестикьарзавайвал, коррупцияди цуьк акъудуни вири общество барбатI хьунин хаталувал арадал гъизва.
Коррупциядин кьилин хел ришветбазвал я. Чи республика, район къачуртIани, адан цIирер гзаф чкайра чкIанва. Ришвет институтрик экечIдайла, кIвалахал акъваздайла, гьатта кефсуз инсан больницадиз фейилани... къачузва. Гзафбуру лугьузва: «Коррупциядал гъалибвал къазанмишиз, ришветбазвал арадай акъудиз жедайди туш, вични чи уьлкведа».
Закондалди ришвет къачузвайдини, гузвайдини жавабдарвилиз чIугвазва.
- Мукьвара больницадиз фейила, са духтурди завай 500 манат пул къачуна, куьне ихьтин чIуру крарикай газетда вучиз кхьизвач? – хъел кваз, суал гудай къайдада лагьана редакциядиз атай са итимди.
- Кхьида, лагь ви тIвар, вавай пул къачур духтурдин тIвар, - лагьана за.
- За садан тIварни кьадач, пул вирида гузва, вирида къачузва, за вучиз жув такIанарзавайди я, - лагьана ам тадиз куьчедиз экъечIна.
Коррупциядин, ришветбазвилин вилик пад кьаз жедач лугьудайбурухъ галаз зун эсиллагь рази туш. Ихьтин мисал гъин. ХХ асирдин 70-йисара Финляндия дуьньяда коррупцияди виридалайни гзаф цуьк акъуднавай уьлкве тир. Гила анаг и рекьяй лап эхиримжибурун жергеда ава. Финляндиядин гьукуматдилай, регьберрилай, халкьдилай и кар алакьна. Чалай вучиз алакьдач?
Гзаф уьлквейра коррупциядихъ, ришветбазвилихъ галаз кIевидаказ женг чIугвазва. Мисал яз, Китайдин чиновник, Пекиндин вице-мэр Лю Чжихуа ришвет къачунай гуьллеламишнай.
Къецепатан гзаф уьлквейра ришвет къачун вуч лагьай кар ятIа чидач, вучиз лагьайтIа анра ришвет къачун беябурчивал яз гьисабзава.
Алатай йисуз Уллу Гъетягърин хуьруьз фейила, анин юкьван школадин директор Даир Алиеван кIвале зал Берлинда либеральный университетдин 3-курсуна кIелзавай лезги руш Сабина Алиева гьалтнай.
- Сабина, дуьз лагь, университетрикни институтрик экечIзавайбурувай ва хъсан къимет эцигун патал студентривай чи уьлкведа гзаф пул къачузвани, тахьайтIа – Германияда? – лагьана суал ганай за адаз.
- Германияда я кIелиз экечIзавайбурувай, я кIелзавай студентривай пул къачузвайди туш, ришвет ана вуч затI ятIани чизвач, - жаваб ганай Сабинади. – Зун гъавурда акьурвал, Германияда ришвет къачур къуллугъчи ва я институтдин преподаватель хьайитIа, ам къуллугъдикай, социальный кьезилвилерикай, маса тIварарикайни магьрум жезва, ам гьукуматдин идарайрив гатIумар хъийизмач. ИкI тирвиляй садани вичиз ришвет гудай чкадал гъизвач.
Президентдин Чарчяй аквазвайвал, ам коррупциядин, ришветбазвилин месэлайрив кьетIивилелди эгечIни авунва ва коррупциядиз акси законарни кьабулзава.
Жуван макъалани заз Президентдин Чарчяй къачунвай гафаралди куьтягьиз кIанзава: «Чна кьулухъ галамукьун ва коррупция арадай акъудда, вучиз лагьайтIа, чун алай аямдин цуьк акъудзавай демократвилин обществода дуьзгуьндаказ уьмуьр кечирмишуниз лайихлу, къудратлу ва азад халкь я».