Ингье, акуна-такуна мад са йис акъатзава, ам тарихдиз физва. Лугьудайвал, вири вахтуниз килигдатIани, вахт са куьнизни килигдач. Гьар са вахтунихъ вичиз хас лишанар, вичин кьетIенвилер ава. Йис эхирдиз къвезвай эхиримжи 3-4 варз къведай йис патал газетарни журналар кхьидай вахт я.
Са шакни алач, массовый информациядин такьатри-газетди, журналди, радиоди, телевидениди гьукуматдин метлеб авай дережадин вири чIехи месэлаяр гьялуна активвилелди иштиракзава ва абурун ролни и карда важиблуди, таъсирлуди я. Гьа са вахтунда абур чи гьар йикъан руьгьдин игьтияжар таъминарзавай кьилин чешмеяр тирдини са касдивайни инкар ийиз жедач.
Захъ массовый информациядин такьатрин арада важиблувилин, везифайрин, мумкинвилерин дережаяр, артуханвилер алцумдай фикир авач. Амма газетдихъ, тафаватлу яз, еке тарих, бязи вахтара ам тамамдиз эвез тежедай, са вичиз хас кьетIенвилер авайдини къейд тавуна жедач. Общество вилик финин вири девирра газет коллективный пропагандист, агитатор ва тешкилатчи яз хьайиди я. Адан роль алай аямдин шартIарани кьетIенди яз амукьзава.
СтIал Сулейманан районда адан печатдин орган яз «Куьредин хабарар» газет акъатзава. Вичел «Колхоздин пайдах» тIвар алаз газетди сифте кам 1931-йисуз къачуна. Аквазвайвал, ам 78 йисан рекьиз фенва. И рехъ гъвечIиди туш, кьилинди, ам баркаллуди хьана. Райондин газетди са вахтундани бейтерефвал къалурнач, тарихдин вири важиблу вакъиайра ада активдаказ иштиракна, халкьдин вири баркаллу, камаллу, адалатлу крара вич гьамишалугъ, ихтибарлу терефдар, куьмекчи яз къалурна.
Къенин девирдани чи газетдин асул макьсад дегиш хьанвач, адан мана- метлеб агъуз аватнавач, ада обществода къугъвазвай роль тамамвилелди кьетIенди яз амукьзава. Газетдин редакциядин коллективди вичин кIвалахда ихьтин важиблувал, гьа са вахтунда жавабдарвал кIевелай аннамишзава. Адан асул везифаярни райондин уьмуьр вири терефрихъай дуьзгуьн къалуруникай, ам генани вилик тухун патал вири мумкинвилер кардик кутуниз куьмек гуникай, халкьдин арада ислягьвал, разивал, меслятвал, адалатлувал артухаруниз эвер гуникай ибарат я.
Лагьана кIанда хьи, эхиримжи йисара газетдин редакциядин коллективди материалрин мана-метлебдин, туькIуьр хьунин, дизайндин рекьерай газетдин ери хъсанарнава, цIийи йисуз газетдин дережа мадни хъсанарун патал чалишмишвални ийида. И жигьетдай цIийи рубрикаярни кардик акатда, диндин, марифатдин, тербиядин темаяр гегьеншарда. Мадни, газет кIелзавайбурухъ, вири районэгьлийрихъ галаз алакъаяр мадни сихбур ийиз алахъда, абурун теклифрал, чарарал, амал ийида. ГьикI лагьайтIа, газет коллективный зегьметди арадал гъизва.
Алай йисуз райондин руководстводи пулунин такьатар ахъайна редакциядин дарамат капитальнидаказ ремонт авурдакай, анаг атай касди гьейранвал ийидайвал тадаракламишайдакай, эменни, компьютерар, герек маса шейэр хкайдакайни лугьуз кIанзава. Ида редакциядин коллектив мадни хъсандиз кIвалахуниз, газетдин ери хъсанаруниз, адан чинриз акъатзавай материалрин мана-метлеб хкажуниз мажбурзава. Райондин руководстводи авур ихьтин къайгъударвилиз редакциядин кол-лективди хъсан кIвалахдалди жаваб гун патал чалишмишвал ийида.
Чна винидихъ лагьайвал, газет патал важиблу, жавабдар кампания-подписка кьиле физва. И макъала кхьинин макьсадни гьадакай ибарат я.
Къенин юкъуз «Куьредин хабарар» газетдин тираж 1200 экземпляр я. Им Кьиблепатан Дагъустандин са бязи районрив гекъигайла пис рекъем туштIани, разивал ийиз жедай нетижа туш. Чешне хъсанбурулай къачуна кIанда. Чаз авай делилралди, са бязи районрин газетрин тираж 3-4 агъзурдав агакьзава. Чебни чи райондилай тIимил кьадар агьалияр яшамиш жезвай районра.
Чи район республикада чIехибурукай сад я. Агьалийрин кьадар 60 агъзурдав агакьзава. И кьадар агьалияр яшамиш жезвай район патал 1200 экземпляр лап тIимил я. Гьич тахьайтIа, газетдин тираж 5-6 агъзур кьванни хьун лазим я. Виликан йисара гьахьтин кьадар авайдини тир.
Къведай йис патал «Куьредин хабарар» газетдин къиметар ихьтинбур я: почтадай ва адан чкайрал алай отделинийрай-йис патал 158,76 манат, 6 варз патал 82,74 манат.
Редакциядай кхьизвайбур патал: йиса 100 манат, 6 вацра 50 манат. Аквазвайвал, редакциядин коллектив подписчикрин къаршидиз къвезва, газет чкадал-редакцияда кхьидай мумкинвал гузва.
И къайда райондин центрадал алай идараяр, карханаяр, школаяр, агьалияр патал иллаки регьят ва менфятлу я.
И къайдада, яни редакцияда газет кхьизвай, чпихъ мумкинвал аваз, атана гьар гьафтеда газетар чкайрал хутахзавай идараяр, школаяр, кьилдин ксар маса хуьрерани ава.
Чахъ гьар йисуз газет тешкиллу-вилелди кхьизвай организацияр, школаяр, кьилдин ксар аваз гзаф йисар я. Абурулай чун гзаф рази я. Гьа са вахтунда, подпискадин кампаниядив жавабдар-сузвилелди эгечIзавай идарайрин, организацийрин, школайрин кьадарни тIимил туш. Районда 2000-далай виниз образованидин учрежденийрин, I00-далай виниз къайдаяр хуьдай органрин работникар ава, абурал районда авай кьван чIехи организацияр (гъвечIибурукай чун раханни тийин), карханаяр, хуьруьн майишатдин карханаяр алава хъийин-куьне гьисаба газетдин тираж гьикьван хьана кIанзаватIа.
Гьелбетда, газет кхьин гьар са касдин хушунин кар я. Газет кхьиниз гьич са касни масадавай мажбуриз жедайди туш, и кар къанунрихъ галаз кьазвач. Низ гьи газет кIан ятIа, ада гьа газет кхьинни ийида. ЯтIани, жуван дидед чIалал хайи районда акъатзавай, цIийи хабарар гваз жуван кIвализ хуьквезвай райондин газет кхьин гьар са районэгьлидин намусдин кар хьана кIанда. Бубайрин мисалда лугьузвайвал, жуван вацI жува чIехи авуна кIанда.
Эхирдай заз мад газетдин тираждал акъвазиз кIанзава. 1200 газет-им чин хьтин чIехи район патал лап тIимил я. Гьич тахьайтIа, район чIаланни гуьзел жавагьиррин устадар тир Етим Эминанни СтIал Сулейманан, чпин тIварар дуьньяда машгьур хьанвай алимрин, писателрин, шаиррин, маса пешекаррин макан я. Гьавиляй къе авай кьван тираж аваз газет акъудиз хьайитIа, чун гзафбуру айибда. И кардиз чун-районэгьлияр лайихлу туш. Ша чун чи баркаллу ватандин лайихлу векилар жен ва газетдин тираж артухарин, адан кьадар 4000-дав кьванни агакьарин!