Сулейман-Стальский район Республики Дагестан
www.old.suleiman-stalskiy.ru

Райондин тай

Вичин хайи хуьр, район патал са жерге баркаллу кIвалахар авур регьметлу Альдеров Сиражудин Къадирович заз мукьувай чидай кас тир. Ам 1929-йисуз Кьулан СтIалдал дидедиз хьана. Адан буба Къадир 1933-йисуз регьметдиз фена. Дидеди колхозда гьар жуьредин кIвалахар ийиз, хзан хвена. Сиражудин Альдерова 1944-йисуз Кьасумхуьрел 10 класс, 1948-йисузни Дагъустандин хуьруьн майишатдин институт акьалтIарна.

Алакьунар авай агроном-набататчи Москвадиз СССР-дин илимрин Академиядин илимринни ахтармишунардай Генетикадин институтдиз аспирантурадиз рекье твазва ва ада анаг I952-йисуз куьтягьзава. Гьа и йисуз хайи хуьруьз хтана, жегьил пешекарди Ворошилован тIварунихъ галай колхозда сифте яз тежрибадин сортучасток кардик кутазва ва 1955-йисалди адаз регьбервал гузва. Ахпа Сиражудин Альдеров Вини-СтIалрин колхоздин председатель хьана.
Гьа икI, Сиражудина Вини СтIалрин жемятдиз гьар са йикъай 4 кг. техил, 5 кг. ичер, гьар хозяйстводиз 1 тонн халияр, 3 кг. чичIекар гана. Халияр, базаяр ацIана, хутахдай кас авачиз, цилер акъудиз, малариз гадриз хьана. «Яру пайдах» колхоздиз вири авайди 200 лапаг тир, ада абурун кьадар 1500 дахъ агакьарна.
Альдеров Сиражудин Къадирович 1958-йисуз КПСС-дин жергейриз кьабулна. Хъсан тешкилатчи тир ам 1961-йисуз Кьасумхуьруьн КПСС-дин райкомдин сад лагьай секретарвиле хкяна.
Вини ва Кьулан СтIалрикай «Калининский» совхоз хьана. Багълар, куьгьнебур яз, хкудна, са шумуд виш гектарда  цIийибур кутуна. Анин директор тир Сиражудин Къадировича государстводиз ва халкьдиз са и совхоздин цIийи багъларай са шумуд агъзур тоннралди емишар гана (ичер, чуьхверар, ципицIар ва маса продуктар).
Регьметлу Альдеров Сиражудина Векьелрал, Калун участокда малариз ва лапагриз механизированный фермаяр эцигна. «Кпул ятаривай» башламишна Вини СтIалрин кьилихъ кьван центральный куьчеда къван туна, чаз аманат яз амай парк-сквер туькIуьрна. Мад конторар ва клубар эцигна. Хъукьвай 50 километрдиз халкьдиз булахдин михьи яд хкана. Мадни ципицIрин багълар кутуна, чехирардай завод эцигна...
Гьуьрметлу районэгьлияр, куьне генани рикIел хкваш, агъадихъ галай ада авунвай кIвалахар: Сиражудин Къадировича Европада виридалайни зурбади тир гамишрин майишатни тешкилна. Майишатдин нехирда 1200 гамиш авай.
Аламатдин кар ам тир хьи, гьар са гамишдиз хсуси шагьадатнамани туькIуьрнавай. Ана гамишдин тIвар, диде гьим ятIа, ам мус ханатIа, адахъ вуж гелкъвезватIа, гьар 3 вацралай адан заланвал гьикьван хьанатIа – вири делилар кхьизвай. Мад са аламат авай: абурал алаф агакьарун патал майишатдихъ авайди кьве фургъун тир (машинар геж хьайиди я), гьа и улакьралди вири гьайванар алафдалди таъминарзавай.
Гьелбетда, Альдеров Сиражудинан уьмуьрдикай, адан кIвалахрикай, адахъ галаз алакъалу месэлайрикай тамам са ктаб кхьиз жеда. Гьина кIвалах ийиз хьайитIани, ам вич кеспидиз муьтIуьгъардай бажарагълу инсан тир.
Гьукуматдин, халкьдин, виридан пай квай эменнидикай ада масадав вичин невсиниз гъил яргъи ийиз тунач.
Алай йисуз вич тешкилайдалай инихъ 80 йис тамам жезвай чи райондин тай тир Сиражудин Альдеров Дагъустан АССР-дин 5-сеферда эвер гайи Верховный Советдин депутатвиле хкянай, адаз ДАССР-дин, РСФСР-дин лайихлу агроном лагьай лайихлу тIварар, «Знак Почета» орден ва гзаф кьадар медалар, грамотаяр ганвай. Партиядин кIвалахдиз, хайи халкьдиз, Ватандиз  ам вичин уьмуьрдин эхирдалди вафалу хьана. Адан крар, адан экуь къамат са чIавузни чи рикIерай акъатдач. Ам чаз хайи халкьдиз, Ватандиз намуслувилелди къуллугъ авунин ачух чешне я.
 

Адрес статьи: http://old.suleiman-stalskiy.ru/?com=articles&page=article&id=1097