СтIал Сулейман - цIийиз хьанвай советрин гьукуматдал а кьадар шад тир хьи, уьмуьрдин къене жезвай агалкьунрикай ялавлу эсерар тесниф авунилай алава яз, ам яшайишдин гьар са рекье вилик жергейра авайбурукай сад хьана. Уьмуьрдин чIехи пай батраквиле, чарабуруз кIвалах ийиз акъатнавай шаирдиз, цIийиз тешкилнавай артель, ахпа колхоз кьилдин чилер гумайбурулай чешнелуди, зегьметчийриз хийир гудайди хьана кIанзавай. Им гьакIан кIанивал тушир, зегьметдин ери хъсан хьун патал ада вичин хизанни галаз, вичини кьве гъил къакъажна, кIвалахзавай.
1934-йисуз вичикай Кьасумхуьрел «Колхоздин пайдах» газетдин редактор хьайи Гьажи Аликберова икьван чIавалди СтIал Сулейманан шииррикай хабар авайтIани, гила адахъ галаз мукьувай таниш хьайила, акур гьакъикъатдикай икI лагьанай: «Бажарагълу шаир хьунилай гъейри, ам хъсан меслятчини тир. Адаз алай ва алатай девиррин шаиррикай, ашукьрикай хабар авай, ада гзафбурукай малуматар гана, шиирар хуралай лагьана. 1933-1934-йисара къуллугъар авур бязибуру СтIал Сулейма¬нан алакьунар кваз такьадай дуьшуьшарни хьана. Яни, Сулейманахъ махсус образование, политиче¬ский кьатIунар авач лугьузни хьана. 1934-йисуз чна адан са кьадар шиирар райондин ва республикадин газетриз акъудиз башламишна. Алакьунар акурла, чна ам Дагъустан Республикадин шаиррин съезддиз делегат яз хкягъна. И съезддал лугьудай шиир шаирди, вичин адет тирвал сесиналди ваъ, гьакI декломация хьиз хуралай кIелна. Адан шиир съезддин делегатри еке гьевесдалди кьабулайла, ада «Мад кIелдани» жузуна, давамар хъувунай. Ахпа ам СССР-дин Вирисоюздин писателрин I съеддин делегат хьана ва ада Москвада къазанмишай машгьурвиликай, пролетаррин писатель Максим Горькийди гайи къиметдикай виридаз малум я».
Им шаирвилин рекьяй. СтIал Сулейман зегьметчини тир. Хуьруьн майишатдин гьар са хилекай хабар авай шаирди жегьилрин арадай багълар кутунин, салан майваяр гьасил авунин, мал-къарадихъ хъсандиз гелкъуьнин кардани пешекарар гьазуриз хьана. Анжах са мисал. Чи хуьре Сефикъулиев Айда лагьана саларин бригадир авай. Ада рикIел хкизвайвал, Сулейман дайи вацран къене пудра-кьудра кьил чIугваз саларин участокдиз къведалдай. Лежбервиликай хабар авайтIани, салара майваяр гьасил авун чи патара цIийивал тир. Сулейман халудиз агрономдилай артух чирвилер ава лагьайтIа, садни ягъалмиш жедачир. Ада лугьудай: «Пис меслятдивай-яргъаз хьухь, хъсан ва дуьз меслят кьабулиз гьазур хьухь», «Хийир авачир тIимилни харж ийимир, хийирлу кардиз гзафни гьайиф къвемир».
Райондин къене, иллаки хайи хуьре, СтIал Сулейманан иштираквал авачир са мярекатни жеда¬чир. Гьар сана рахадай, дуьз меслятар къалурдай, гьар санал гьа вакъиадиз талукь шиирарни хуралай кIелдай. И крарилай къецелай, хуьруьн майишатда, цанар цадай никIе кьуьгъверрин деринвал ахтармишдай, кIвенкIвечивал къазанмишай колхоздин лежберрин патав фидай ва абуруз, «Колхозчи паб Ин-жиханаз» хьиз, шиирар бахшдай. Хуьруьн къене «Ильичан эквер» куькIуьрдай цин куьмекдал кIвалахдай электростанция, школадин дарамат, мал-къарадиз тевлеяр ва гьа ихьтин эцигунар кьиле физвай чкайрал СтIал Сулеймана мукьвал-мукьвал кьил чIугвадай. ЦIийивилери руьгьламишзавай шаирдиз галатун чидачир. Ада вичин веледарни, гьа вич хьиз, зегьметдал рикI алаз вердишарнай. I93I-йисуз чилер авачир лежберри «Чувудрин гапIал» тIвар алай иесияр Дербентдиз хъфенвай мулкуна артель тешкилайла, ам кIвенкIвечийрикай сад яз, гьаник экечIна. Адан гадайрикай бригадирар, Мирзеюсуфакай гзаф йисара колхоздин председатель хьана, зегьметар гзаф чГугуна. СтIал Сулейман хизан галаз зегь¬метдин яцIа хьанай.
Ватандин ЧIехи дяведин йисара шаирдин пуд хвани, гъиле яракь кьуна, Ватан хуьз женгиниз фена. Аниз фейи пудакай кьвед игитар хьиз телеф хьана, сад хуьруьз хтана, колхоздин председателвиле, пенсиядиз фейила, мемориальный музейдин директор яз кIвалахна.
СтIал Сулеймана чаз тунвай шииратдин ирс зурбади я. Адан зигьиндин бажарагъ себеб яз, чаз са акьван хъсан течир цIудралди шаиррин, ашукьрин эсерар жагъун хъувуна. СтIал Сулеймана чаз Ватандиз ва жуван халкьдиз гьикI къуллугъ авуна кIандатIа чирна. Гьа са вахтунда, ада девирдин са бязи кIевивилерикайни кичIе тахьана, кесиб халкьдиз аксибур русвагь авунилай гъейри, чеб коммунистар я лугьуз, къуллугърикай менфят къачуз, чIуру кIвалахар ийизвайбурузни таъсир ийидай шиирар теснифна.
