Мукьвара зи патав са таниш кас атана ва заз ада вичин шииррин ктаб багъишна. «- Вуна цIийиз акъатай ктабрикай газетриз макъалаяр кхьизвайди я, зи сифте ктабдикайни са хъсан рецензия-макъала кхьихь», - лагьана ада. Жувни яратмишунрин рекье авай кас яз, таниш касдин ктаб акурла, заз шадни хьана. Ктабни яцIу жилдер алаз акъуднава, ада 78 шиир, чебни гьар сад 10-18 бендиникай ибарат тирбур, гьатнава. КIвализ хъфейла, за ктабдай шиирар кIелиз башламишна. Гьарфар сад-садахъ акална гафар, гафар сад-садахъ акална цIарар, абуру бендер ва шиирар арадал гъанва. Гьайиф хьи, я са мана, гекъигунар, рифмаяр… заз «шииррай» жагъанач. Шиир кIелна куьтягь жезва, амма автордиз вуч лугьуз кIанзаватIа, кьил акъатзавач. Завай ктабдикай газетдиз гьич са цIарни кхьиз хьанач. Автор, гьелбетда, закай бейкеф хьана.
Яшар 60 йисалай алатнавай зи таниш касдин гьич са цIарни икьван чIавалди заз я газетдиз, я журналдиз акъатна акурди туш. Садлагьана тамам са «ктаб» акъудай «шаир» акурла, зи рикIел бажарагълу шаир Майрудин Бабаханован келимаяр хтана: «Артист Крамарован вилер са тIимил чапрасбур тир. Ада, Америкадиз куьч хьайила, операция авуна, вилер дуьзарна. Инсандал хьиз адал са тIимил артух мешреб атана, амма артист хьиз ам «кьена». Дуьз вилер авай Крамаров садазни бакара амукьнач. Шаирни гьакI я: эгер вичин жуввал авачтIа, ам шаир туш…».
Зи хсуси библиотекада зи дустар, танишар тир писателрини шаирри пишкешнавай 100-дав агакьна ктабар ава. Майрудин Бабаханован «Гъетери табдач», СтIал Мислиматан «Дуьнья я ман…», «Ялавлу рикI», Рамазан Каитован «Зи Куьре», Салигь Селимован «Ша КIварчагъиз», Пакизат Фатуллаевадин «Ишараяр», Алуван Шагьэмировадин «Савкьват» ва маса ктабри (зун инал шиирар авай ктабрикай рахазва) зи кхьинрин столдал мягькем чка кьунва, за абур мукьвал-мукьвал кIелзава, абуру заз руьгьдин илгьам гузва.
Гьелбетда, шаирвал я кIелна, я яшар хьуналди къачуз жезвай пеше туш, шаирвал – им кьетIен бажарагъ я, тIебиатди гузвай. Етим Эминакай, СтIал Сулейманакай дуьньядиз машгьур шаирар институтар кIелна хьайиди туш.
Шаир вуж я? Шаир гьихьтинди хьана кIанда? И суалриз чи яшлу ва бажарагълу шаиррикай сад тир СтIал Мислимата вичин «Шаир ятIа…» шиирда жаваб гузва:
Шаир кIанда авай сабур, къванерал чан гъидайди.
Шаир кIанда ерли такур аршинрай гъед гъидайди.
Шаир ятIа, хьун я герек, хиялрай рикI аквадай,
Гьич уьмуьрда такурдаз экв, ракъин нурар къаладай.
Шаир кIанда, гьахъни нагьахъ вуч ятIа чирдайди,
Вичин нагьахъ, вичиз къалаз манидалди ширдайди.
Шаир кIанда, дуьнья амаз рекьин тийир, чан алай.
Шаир кIанда, цав хьиз рахаз, чуьнгуьрдал хьиз ван алай.
Пагь вуч дуьз лагьанва бажарагълу шаирди?! Къелем гъиле кьуна шиир кхьиз эгечIзавай, иллаки и кар «нисинилай кьулухъ» башламишзавай гьар са касди СтIал Мислиматан шиир кIелнайтIа, лап хъсан жедай. Зун инанмиш я, бязибуру ручка гъиляй гадардай ва вичи-вичик тикрардай: «Закай шаир жедайди туш, гьавайда жуван кьил тIа тийин».
Агъадихъ заз жуваз пишкешнавай ктабрай, авторрин тIварар такьуна (са рахунни алачиз, абуруз регъуь жеда) са шумуд бенд гъиз кIанзава:
Цавай физвай чубарукар,
Сад лагьана яваш хьана.
За рикI алаз кьур кIани яр,
Виридалай угъраш хьана.
***
Ваз ви кIвачер гьайиф тушни,
Булахдин рехъ алугариз?
Ви кIаниди зун хьайила,
На масадаз къуллугъариз?
***
Верчер, кIекер жеда гзаф,
Зегьмет чIугур иесидихъ.
Какаяр хаз пара гзаф,
Учир яда демекдихъ.
***
Акваз-акваз рекьид инсан,
Бес мус ида абурун дуван?
Сад масадан таквар душман,
Хьайи замана хьана чаз…
Ибур, гьуьрметлу кIелзавайди, за чи «шаиррин» ктабрай къачунвай бендер я. КIела ва абуруз жува къимет це. Гьич шиирдин ухшар, нини къвезвач. «И кьил, а кьил» авачир шит гафар…
Махачкъалада лезги писателрин Союз, районра ва шегьерра адан отделенияр кардик кваз 25 йисалай виниз я. И Союздин членрин арада тIвар-ван авай шаирар тIимил авач. Союздин отделение Кьасумхуьрелни кардик ква. Шиирар кхьизвай, ктабар акъудзавай ксаривай республикадин меркездиз фена писателрин Союзда ва чкайрал алай адан отделенийра тежрибалу шаирривай меслятар къачуз жеда. Гьайиф хьи, и кар гзафбуру ийизвач.
Мадни, ктабар акъудзавай чапханаярни чи шегьеррани районра тIимил авач. Анра кIвалахзавай-бурун гъавурдани зун акьазва: абуру чпиз къазанжи хьурай лагьана нин хьайитIани, гьихьтин хьайитIани ктабар акъудзава. Ида лезги эдебият агъуз, зайиф хьунал гъизва. Эхиримжи йисара ктабар кIелзавайбурун кьадар тIимил хьанва (библиотекайрай инсанри ктабар саки къачузмач). Усал еридин эсерар авай ктабар гзаф акъатуникди, кIелзавайбурун кьадар тIимил, лезги чIал харчи хьунал гъизва.
Макъала кхьидайла, зи рикIел ихьтин са карни хтана. Германияда адет ава: литературадин виридалайни усал эсерар къейдзава, абуруз гьатта премияр гузва.
Хъсан тир, и адет чинани кутунайтIа. Усал ктаб акъудайдаз премия гудай адет. Са тIвар патал ваъ, чIехи премия. Рази ва бахтлу хьайи авторди мад кхьин хъийин тийидайвал.
Хазран Кьасумов, лезги писателрин Союздин Сулейман-Стальский райондин отделенидин секретарь, журналист.
