Библиотека - и гаф чаз виридаз хьсандиз таниш я. Библиоте¬каяр мус арадал атана? Анра ктабар кIватIиз, хуьз ни башламишна? Вучиз абуруз библиотекаяр лугьузва? За и кардиз артух фикир ганачир, мумкин тир, къенлай кьулухъни фикир тагун. Эгер зи гъиле 2004-йисан декабрдин вацра акъатнавай «73-регион» (Ульяновск шегьерда) общественно-по¬литический газет гьатначиртIа.
ИкI, а газетда кхьенвайвал, биб¬лиотека гаф грек чIалан «ктабар» ва «хуьзвай чка» гафарикай арадал атана. «Ктабар хуьдай чкаярни» лап дегьзаманайра арадал атана. Къадим Грецияда гьа девирда библио¬текаяр килисайра авай. Сифте биб¬лиотека ачухай касни Аристотель яз гьисабзава. Къадим Римда чи эрадин сад лагьай асирда библиотекайрикай анжах диндиз къуллугъзавайбурувай ва девлет-луйривай менфят къачуз жезвай.
Къадим Россияда сад лагьай библиотека 1037-йисуз Ярослав Мудрыйди Софийский соборда ачухна. XVIII асирдин сифте кьилера Россияда, I Петрди реформаяр тухун себеб яз, светский ва илимдин литература авай библио¬текаяр арадал къвез башламишна.
Сифте яз Петербургда ктабрин чIехи коллекция I Петр дин тапшуругъдалди кIватIнай. 1725-йисуз и коллекция илимрин Академиядив вахкана.
1775-йисуз Москва дин университетда илимдин библиотека ачухна. Идалайни гъейри, XVIII асирдин эхирра Россияда к1елзавайбурув ктабар пулунихъ вугудай библиотекаярни арадал атана.
1814-йисуз Петербургда Пуб¬личный библиотека ачухна. Ам революция дилай виликан Россияда виридалайни чIехиди яз гьисабзавай. Библио-текайрин кьадар къвердавай артух жез эгечIна. Губернийрин, уездрин библиотекаярни ара¬дал атана. Амма абурун кьисмет регьятди хьанач. Пачагьдин полицияди библиотекайрин кIвалахдал къадагъа эцигай вахтарни хьана. Асирдин юкьвара, агьалийрин наразивилер себеб яз, виликдай агалай биб¬лиотекаяр кардик кухтуна ва цIийибур ачухна.
1862-йисуз Москвада Румянцеван музейда ачухай библиотека къенин девирдани чи уьлкведа чIехибурукай сад яз ама.
Гьазурайди Хазран КЬАСУМОВ я.
