2013-йисан 28-декабрдиз 442-нумрадик кваз «Об основах социального обслуживания граждан в Российской Федерации» Федеральный закон кьабулнава, ам 2015-йисан 1-январдилай къуватда гьатнава.
ЦIийи закон кьабулунихъ галаз алакъалу яз «Куьредин хабарар» газетдин редакциядиз С. Меликовадилай (Эминхуьр), А. Фазиловадилай (Герейханован хуьр) чарар атана, абуру цIийи закондикай, адан кьетIенвилерикай чеб хабарадар авун тIалабзава. И кар кьилиз акъудунин мураддалди чун «Сулейман-Стальский районда агьалийриз социальный жигьетдай къуллугъ авунин Центр» государстводин бюджетный карханадин (ГБУ-дин) директор А. С. Бабаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана.
- Абдулфетягь Султангьамидович, сифтедай хабар кьаз кIанзава: агьалийриз социальный жигьетдай къуллугъ авунин рекьяй цIийи закон кьабулун квехъ галаз алакъалу я? Икьван чIавалди кардик квай законодательстводи къенин йикъарин истемишунриз жаваб гузвачирни?
- Инал лугьун кутугнава хьи, икьван чIавалди чна бинедиз къачуна кIвалахзавай 195-нумрадин «Об основах социального обслуживания населения в Российской Федерации» Федеральный закон гьеле 1995-йисуз кьабулнавайди тир. Гьадан бинедаллаз социальный жигьетдай къуллугъ авунин патахъай гьам федеральный центради, гьам регионри жаваб гузвай. 2015-йисан 1-январдилай социальный жигьетдай къуллугъар авунин векилвилер субъектрив вахканва ва гьарда вичин мумкинвилериз килигна кIвалахни ийизва. За цIийи закон лап важиблуди ва вахтунинди яз гьисабзава, гьикI лагьайтIа, ада алай вахтунин гьакъикъатдиз жаваб гузва, виликан законар кардик хьунихъ галаз алакъалу яз рехъ гайи гъалатIар арадай акъудзава, агьалийриз социальный къуллугъар авунин ери ва кьадар артухарзава, и рекьерай организацийрин жавабдарвал хкажзава.
- ЦIийи закондихъ гьихьтин кьетIенвилер, цIийивилер ава?
- Кьилинди, цIийи законда социальный жигьетдай къуллугъ авунин метлебар къалурнава. Мисал яз, закондин асул метлеб инсандин уьмуьрдин шартIар хъсанаруникай ва ада вичи-вичин уьмуьрдин сифтегьан игьтияжар таъминарун патал гьар са касдин мумкинвилер гегьеншаруникай ибарат я. «Уьмуьрдин четин шартIара авай инсан» гафар цIийи законда «Социальный жигьетдай къуллугъ авунин лазимвал авай инсан» гафаралди эвезнава.
Мадни, цIийи законда социальный къуллугърин жуьреяр тайинарнава: социально-бытовой, социально-медецинский, социально-психо-логический, социально-педагогический, социально-правовой, набутар тир инсанрин мумкинвилер артухарунин мураддалди къуллугъар авун. Зегьметдинни социальный къуллугъар, яни инсанар кIвалахдалди таъминарунин, адахъ галаз алакъалу маса къуллугъар законда кьилди къалурнава.
- Редакциядиз атанвай чарара ихьтин суални ава: «Уьмуьрдин четин шартIара авай ин-санар» гафар закон-да авач. Бес чпихъ кьетIен гелкъуьн кIанзавай, яни набу-тар тир инсанрин гьал гьикI хьурай?
- ЦIийи закондин 15-статьяда социальный жигьетдай къуллугъ авунин лазимвал авай ксар вужар ятIа ачухдиз къалурнава. 2015-йисан 1-январдилай начагъвал, тIарвал, яшар ва набутвал себеб яз чеб-чпихъ гелкъведай мумкинвал амачирбуру, сад ва адалай гзаф набутар авай хзанри, гьакIни гьамиша гелкъуьн истемишзавай инсанри цIийи закондин бинедаллаз куьмек къачуда. И сиягьда аял авай, кIвалахдал акъвазунин патахъай четинвиле авай хзанарни ава. Социальный работникар къал-макъал авай, дишегьлидал ва аялдал гужар ийизвай хзанризни къведа. Абурун фикирдикай наркоманар, алкоголикар авай хзанарни хкатдач.
- Абдулфетягь Султангьамидович, цIийи законда социальный къуллугъар пулсуз-даказ низ авуна кIанзаватIа къалурнавани? Мадни, гьа къуллугъар гьи къайдада авун лазим я?
- Пулсуздаказ социальный къуллугъар яш тамам тахьанвай аялриз, кьетIен гьалар ва я миллетрин арайра кьиле фейи женгинин гьерекатра хасаратвилер хьайибуруз, гьар са нефесдал гьалтзавай дуллух яшамиш хьун патал тайинарнавай пулунин кьадардин садни зуралай тIимил тир инсанриз ийида.
ЦIийи законда социальный къуллугъар авунин жуьреярни тайинарнава: къуллугъар кIвале, полустационарный жуьреда (яни суткадин тайин вахтунда) ва стационарный жуьреда (социальный къуллугъдин организацияда яшамиш хьуналди) ийида.
- Чун фикирдал къвезва хьи, цIийи законди социальный жигьетдай къуллугъзавай организацийрин кIвалах, къайгъуярни артухарзава. Гьакъикъат гьикI ятIа?
- Ви суалдиз жаваб яз зи акI лугьуда: цIийи закон уьмуьрдиз кечирмишун патал республикадин государстводин властдин органри законодательный ва маса 23 нормативный актар кьабулна. Мукьвара Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин сессиядал «Об утверждении перечня социальных услуг, предоставляемых поставщиками социальных услуг в Республике Дагестан» Дагъустан Республикадин Закондин проекдиз килигда. Умудлу я, депутатри ам кьабулда ва агьалийриз яшайишдин жигьетдай къуллугъ авунин кIвалах хейлин хъсан жеда.
