Энтеровирусный азар – им вирусри арадал гъизвай хци садакай-садак акатдай хаталу азар я.
Ам арадал гъизвай вирусар са шумуд жуьре ава ва абур инсандилай къеце пата ишлемишзавай акъвазнавай це, незвай шейэрал (нек, майваяр, емишар), ишлемишзавай затIарал (дасмал, ягълух, игрушкаяр ва масабур) яргъалди амукьзава. Вирусар ргайла ва тахьайтIа ргар целди чуьхвейла рекьизва.
И вирусар бедендиз гьахьзавай рекьер ихьтинбур я: гьавадай уьгьуь ягъайла ва илизайла (воздушно-капельный рехъ), инсанрихъ гелкъуьн патал ишлемишзавай затIарилай, незвай шейэрилай ва целай.
Инфекциядин чешме энтеровирусный азардикди азарлубур, азарлу тушиз беденда вирусар квай ксар (носители) ва кьезилдиз начагъ хьанвайбур. Ибурухъ галаз алакъа хьайи сагъ касдикни и азар акатун мумкин я.
Энтеровирусар бедендиз гьахьна адан лишанар пайда жедалди 2 йикъалай 10 йикъал кьван вахт хьун мумкин я, юкьван гьисабдалди 7 югъ. Сифтегьан лишанрикай сад и азардиз хасди сад лагьана ифинар акьалтун я ва ам 39-40-41 градусдихъ кьван агакьда. Энтеровирусный азардин лишанар ихьтинбур я: кьилин кIеви тIалар, кьил гижи хьун, сивихъди ягъун, са вахтара руфун тIа хьун, къенер фин, кIвачерал ва гъилерал таб акьалтун, туьтер яру хьун, кьуру уьгьуьяр ягъун.
И азар са шумуд жуьре фин мумкин я: ратарин, хамунин, туьтер атунин, хумаяр-грипп хьиз ва кьилин мефтIедал алай пердеяр дакIунин.
Энтеровирусный азардин формайрикай виридалайни хаталуди серозный менингит я, имни иллаки аялриз, чебни гъвечIи яшда авайбуруз, хаталу я. ГьакI хьайила и винидихъ къалурнавай лишанар квай азарлуди тади гьалда масадбурукай чара авуна кIанда, вучиз лагьайтIа, ам адахъ галаз алакъада авай масадбуруз хаталу я, гьа са вахтунда духтурриз хабар гана больницада къаткурун чарасуз я. Серозный менингитдин диагноз духтурди тестикьар ийизва. Менингит авай азарлуди вахтунда духтурриз агакьар тавуртIа, яни вахтунда духтурдин куьмек тахьай кас кьиникьин мумкин я. ГьакI хьайила вахтунда хабар це.
Энтеровирусный азардин, гьа жигьетдай яз серозный менингитдин вилик пад кьунин серенжемар ихьтинбур я: азарлуди масадбурукай чара авун, гьар са касди вичин михьивилин къайгъуяр хуьн, хъвазвай яд анжах ргади ишлемишун, незвай емишар, майваяр хъсандиз чуьхуьн ва ахпа ргар яд элич хъувун.
Гзаф инсанар кIватI жезвай чкайриз фена виже къведач, яшамиш жезвай кIвале йикъа 2 сеферда ламу уборка авун ва гьава дегишарун герек я. И серенжемри куьн энтеровирусный азардикай ва гьа жигьетдай яз серозный менингитдикайни хуьда.
Эгер кIвале и азарриз шак физвай аял аваз хьайитIа, ам школадиз ва аялрин яслидиз ракъурун хъадагъа я.
И азардин сифте лишанар пайда хьанмазди (иллаки 39-41 градусдин ифинар алаз хьайитIа) медицинадин къуллугъчийриз хабар це. Куьне куьн ва куь аялар сагъариз алахъмир, ам гзаф хаталу кар я.
С. Н. Саидов, ЦРБ-дин духтур-инфекционист
