Муаллимрин августдин совещанидал

Совещание башламиш жедалди вилик и йикъан пакаман сятдин цIудалай эгечIна Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школада цIийи кIелунин йисуз педколлективрин вилик акъвазнавай месэлайриз талукьарна гьар предметрай секцийрин кIвалах кьиле тухвана.
Совещание кьиле физвай залдин вилик квай дегьлизда райондин аялрин яратмишунардайбурун КIвалин тербиячийри чпин гъилералди гьазурнавай халкьдин милли сеняткарвилерин шейэрин, гьакIни хъенчIин къапарин выставкаяр ачухнавай.
Совещанидин кIвалахда «С-Стальский район» МО-дин Кьил Н.Ш.Абдулмуталибова, ДР-дин Президентдин администрациядин Руководителдин заместитель И.И.Эфендиева, А.А.Тахо-Годидин тIварунихъ галай педагогикадин институтдин директор, ДР-дин Халкьдин Собранидин депутат Гь.И.Мегьамедова, райадминистрациядин кьилин заместителри, управленийрин ва отделрин руководителри, хуьрерин поселенийрин кьилери, гьакIни чи районда авай федеральный ва республиканский къуллугърин руководителри иштиракна.
Совещание райондин образованидин управленидин начальник Асланов Жабраил Агъамирзоевича ачухна ва кьиле тухвана.
Ада совещанидин иштиракчияр ва аниз атанвай багьа мугьманар тебрик авурдалай гуьгъуьниз сифтегьан гаф муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибоваз гана.
-Чна, адет тирвал, муаллимрин августдин совещанидал алатай кIелунин йисан нетижаяр кьазва, цIийи кIелунин йис патал цIийи везифаяр тайинарзава, - лагьана Н.Ш.Абдулмуталибова. - Совещанидин кIвалахда иштиракиз атанвай мугьманар тебрик авунихъ галаз санал заз чи районда кьиле физвай важиблу саки вири мярекатрин иштиракчи тир чи халкьдин лайихлу векил-Дагъустандин Халкьдин Собранидин депутат Мегьамедов Гьамидуллагь Исмаиловичаз накь чкадин телевиденидай гайи чи агьалийрилай атай суалриз, арзайриз тамам жавабар вахкунин гегьенш интервьюдай вири районэгьлийрин тIварцIихъай еке чухсагъул лугьуз кIанзава.
Образованидин кIвалах эцигнавай гьалдикай, кьабулзавай серенжемрикай ва вилик акъвазнавай везифайрикай рахадайла Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова къейд авурвал, кьиле тухвай ахтармишунри къалурайвал, сифте нубатда РУО-дин методкабинетдин кIвалах хъсанарна кIанзава, гайи тапшуругъар гьикI кьилиз акъудзаватIа чирун патал гьахъ-гьисабрихъ яб акална кIанда, сада-садан тежриба чирун герек я.
Диде-бубайрин комитетри маса общественный тешкилатрихъ галаз санал школадихъ галаз авай алакъа мягькемарун, школайра ахтармишунар кьиле тухун, акур кимивилер арадай акъуддай рекьер саналди жагъурун герек я.
Хъсан кIвалахзавай муаллимриз гьуьрметдин тIварар гун патал къалурзавай списокрик са шумуд кас са мектебдай ваъ, гьар школайрай кутун герек я, ахьтинбурни чахъ авачиз туш.
Закондин истемишунрихъ галаз кьадайвал, школайрин директорри РУО-дихъ галаз икьрарар кутIунзавайди я, абур тамамарзавай гьал ахтармишна, талукь къимет гун герек я.
ЕГЭ-дивни дуьз эгечIзавач. Экзаменар вахкудайла масабуруз еке пулар гудалди, аялриз чпиз чирвилер гун герек я, абуруз гьар предметрай виликамаз алава чирвилер гудай репетиторар кьун хъсан я, абуруз пака вузра кIелизни регьят жеда. Вири школайра авай эменнидин инвентаризация тухвана куьтягьна кIанзава.
Райондин Кьил Н.Ш.Абдулмуталибов школайра гъвечIи классра кIелзавай аялриз чими тIуьнар гун тешкилнавай гьалдал, муаллимрин мажибрал, абурун стимулировать ийизвай пай дуьз гунал, чирвилерин ва тербиядин месэлайрал ва и жигьетдай кIвалахда амай са бязи кимивилерални гегьеншдаказ акъвазна.
Аялрин ясли-бахчайрин жегьетдай четинвал авайди фикирдиз къачуна, районда алай кIелунин йисуз цIийи ясли-бахчадин са дарамат эцигдайди къейд авунихъ галаз санал, пешекарар ва мумкинвал авай чкайра хзанрин садикар ачухун герек тирди, абуруз талукь тир куьмекарни гудайди лагьана.
Н.Ш.Абдулмуталибова районда сагълам уьмуьр патал спорт вилик тухуниз еке куьмекар гузвай,  спортзалар,спорткомплексар эцигзавай, школариз, яслийриз герек шейэр къачузвай спонсорриз-карчийриз-Имам Яралиеваз, Маил Нефтялиеваз, Сагьиб Алимоваз, Абдуллагь Мирзехановаз, Казбек Адиловаз ва масабуруз еке чухсагъул лагьана, чи гележег хъсанди хьун чпелай гзаф аслу тир чи муаллимриз ва гьакIни аялриз алукьзавай цIийи кIелунин йис мубаракна, цIийи кIелунин йисуз райондин педколлективрихъ виниз тир нетижаяр жедайдахъ инанмишвал авуна.
Эхирдай Н.Ш.Абдулмуталибова анал райондин са десте муаллимрив «РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник» лагьай знакрин удостоверенияр шад гьалара вахкана.
Гуьгъуьнлай анал «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин образованидин идарайрин 2012-2013-кIелунин йисан нетижайрикай ва 2013-2014-цIийи кIелунин йисуз вилик акъвазнавай везифайрикай райондин образованидин управленидин начальник Асланов Жабраил Агъамирзоевича гегьенш доклад авуна.
Ада къейд авурвал, 2012-2013-кIелунин йисуз районда образованидин 58 идара, гьа гьисабдай яз, сифтегьан 7, основной 8, юкьван 26 школа, аялрин яратмишунрин КIвал, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин дараматда кардик квай йифен школа, аялрин школадилай виликан 11 идара, 4 ДЮСШ кардик квай. КIелзавай аялрин кьадар 7547 кас тир, 2011-2012-кIелунин йисуз, гекъигайла, а кьадарди 7914 кас тешкилзавай. Тарсар гунал 1464 кас муаллимар машгъул тир. Кьвед лагьай сменада 1788 аялди кIелзавай. Школайрин библиотекайрин фондуна 236478 экземпляр, гьа гьисабдай яз школадин учебникри 134245 экземпляр тешкилзава.
Алатай кIелунин йисуз аялриз тарсар ва спортдин рекьяй сифтегьан вердишвилер гунал 1464 муаллим, тербиячияр ва тренерар машгъул тир. Абурукайни 34 кас ДР-дин лайихлу муаллимар, са кас ДР-дин халкьдин учитель я. 162 кас педагогар «Образованидин отличник» ва «РФ-дин умуми образованидин Гьуьрметлу работник» лагьай знакрин сагьибар я. 2013-йисуз райондин образованидин идарайрин 18 работник  «РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник» лагьай знакдиз лайихлу хьанва. 242-муаллимдихъ кьилин ва 948-дахъни сад лагьай категорияр ава.
2013-йисуз райондин умуми образованидин школайрин 885 кас выпускникри (абурун жергедай яз алатай йисарин 99 кас выпускникри) Сад тир государственный экзамен вахкана. Алай йисуз районда ЕГЭ вахкунай агакьуни санлай кьурла 98,2 процент тешкилна.
Районда санлай кьурла умуми юкьван баллди 61,9 тешкилна, им алатай кIелунин йисалай 1,6 баллдин артух я. Республикада умуми юкьван баллди 54,3 тешкилзава.
Кьуд выпускник нетижаяр кьунин аттестациядай акъатнач, абуру экзаменар къведай йисуз вахкуда.
Райондин школайрин 39 выпускникди алай йисуз школаяр къизилдин ва гимишдин медалралди акъалтIарна, абурукайни 34 къизилдинбур ва 5 гимишдинбур я.
2013 йисуз районда 765 кас 9-классрин ученикри урус чIалай ГИА вахкана, абурукай 47 дахъ рази тежедай нетижаяр хьана. Абуру, адет хьанвайвал, июлдин вацра цIийиз экзамен вахкана. Юкьван къиметди 3,44 балл тешкилна Республикада санлай кьурла ада 3,26 балл тешкилзава.
2013-йисуз 5 школа аккредитациядай акъатна, Зизикрин, Уллу Гъетягърин, Шихидхуьруьн, Эминхуьруьн юкьван школайри, Асалдхуьруьн ООШ-ди лицензиярни къачунва.
Лицензияр давамарун патал образованидин 12 идарадин материалар ДР-дин образованидин ва илимдин Министерстводиз ракъурнава. Роспотребнадзордин ва Роспожнадзордин органрин заключенияр тахьун себеб яз райондин 7 школадивай образовательный кIвалах тухун патал лицензияр къачуз хьанвач, и меселани мукьвара гьялда.
Алай вахтунда районда 210-ФЗ-нумрадин Федеральный Закон уьмуьрдиз кечирмишун галай-галайвал (поэтапно) кьиле физва. Адан истемишунрин сергьятда аваз, ДР-да умуми образование модернизация авунин жегьетдай комплексдин серенжемар уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятда аваз райондин образованидин идарайриз 2013 йизуз 106 компьютер, са автобус, предметрин са шумуд кабинет, гьа гъисабдай яз медицинский 5 кабинет, интерактивный 3 класс, столовайрин ва спортдин тадаракар чара авуна. Абурун умуми къиметди 24,8 миллион манат тешкилзава.
Вичин докладда Ж.А.Асланова къейд авурвал, алай йисуз районди федеральный  ва Региональный комплектдай 23151 комплектдин кьадарда аваз 4 миллионни 160 агъзурдалай виниз кьиметдин учебникар ва программаяр кьачунва.
- КьетIен алакьунар авай аялар жагъурун патал районда предметрин олимпиадаяр, жуьреба-жуьре конкурсар, спортдин акъажунар тухузва, - давамарна ада.-«Юхаристальская СОШ» МБОУ-дин патав 7-йис я математикадай 5-11-классрин аялрин арада «Илимдиз кам» школьникрин олимпиада  тухуз. Адан тешкилатчи вичин бине Вини СтIалдилай тир технический илимрин доктор, профессор ва меценат Баламирзоев Абдул Гьажибалаевич я.
Алай йисуз чи районда сифте яз муаллимрин арада математикадай олимпиада кьиле тухвана. Ана «Новомакинская СОШ» МБОУ-дин муаллим Тегъибегов Ляметулагь Темирханович гъалиб хьанва.  
Герейханован хуьруьн 1-нумрадин Р. Османован тIварунихъ галай СОШ-дин лезги чIаланни литературадин муаллим Магьамдаров Шамсудин Шихкеримовича «Лучший учитель родного языка-2013» конкурсдин республикадин этапда 1-чка кьуна.
Хуьруьн школайрин муаллимрин арада Герейханован хуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин математикадин муаллим Нежведилова Диана Анверовна Президентдин грантдиз лайихлу хьанва.
«Ашагасталказмалярская СОШ» МБОУ-дин классдин руководитель Шихнебиева Нисейхалум Зейнудиновнади «Самый классный классный» конкурсдин республиканский этапдин финалда иштиракна ва 2-чка кьуна. Ада гьакI гьар дережайрин  жуьреба-жуьре конкурсра, олимпиадайра, спортдин акъажунра кIвенкIвечи чкаяр кьур са жерге муаллимрин ва аялрин тIварар кьуна, ахьтинбур руьгьламишунин, школаяр цIийи кIелунин йисаз гьазурунин кардиз, санлай образованидин хилез райондин руководстводи еке фикир гузвайди, школаяр ремонт авунин кIвалахриз райондин бюджетдай са миллион манат чара авурди къейдна.
Санлай кьурла, райондин школаяр ремонт авунин кIвалахриз ва абурухъ галаз алакъалу тир герек маса шейэр, тадаракар кьачуниз райондин бюджетдай 6 миллионни 735 агъзур манат пул чара авуна.
Докладчиди школайра ремонтар кьиле тухунин, спортрин дараматар эцигунин карда спонсоррини еке куьмекар гузвайди, баркаллу кIвалах ийизвайди къейдна.
Совещанидал алай месэладай анал чпин фикирар, теклифар, тебрикдин хуш келимаяр гваз ДР-дин Президентдин администрациядин Руководителдин заместитель Эфендиев Исмаил Ибрагьимович, «Хайи чIалан муаллим-2013» конкурсдин республикадин этапдин гъалибчи, Герейханован хуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин муаллим Магьамдаров Шамсудин Шихкеримович, райондин Агъсакъалрин Советдин председатель Османов Фахрудин-гьажи, АгъастIалкъазмайрин СОШ-дин сифтегьан классрин муаллим Шихнебиева Нисейхалум Зейнудиновна ва эхирдайни А. А. Тахо-Годидин тIварунихъ галай педагогикадин институтдин директор, ДР-дин Халкьдин Собранидин депутат Мегьамедов Гьамидуллагь Исмаилович рахана.
Совещанидал гьялай месэладай анал райондин образованидин идарайрин к1валах хъсанарунихъ рекье тунвай гегьенш къарар кьабулна
 

А. Камилов