Эхиримжи йисара, чи уьлкведа ва республикада хьиз, чи райондани бейгьуш квай шейэр битмишарунихъ, маса гунихъ, абур ва гьакIни инсандин бейни чIурзавай, пис нетижайрал гъизвай (психотропный) шейэрихъ галаз алакъалу тир тахсиркарвилерин кьадар къвердавай артух хьуни, иллаки жаванрин арада, чак виридак еке къалабулухвал кутазва.
И кар субут авун патал чаз алай 2013-йисан тамам тушир зур паюна (2012-йисан гьа и девирдив гекъигуналди) Сулейман-Стальский райондин суд бейгьуш квай шейэрихъ галаз алакъалу тир тахсиркарвилерин жигьетдай къарагъарнавай уголовный делойриз килигунин нетижайрикай суьгьбет ийиз кIанзава.
Алай йисан тамам тушир 6 вацра райондин суд бейгьуш квай ва психотропный шейэр законсуздаказ ишлемишунихъ галаз алакъалу яз 27 касдин гьакъиндай къарагъарнавай 22 уголовный делодиз килигна ва абуруз агъадихъ галай жазаяр гана. Абурукай 10 касдиз, жазаяр тайин вахтара умуми ва кIеви режимдин туьхкIуьр хъувунин колонийра акъудуналди, тайин вахтара азадвиликай магьрум авунин приговорар акъудна.
8 касдиз шартIунин жазаяр гана.
5 кас жерме авуна. Са кас мажбуридаказ медицинадин къайдада сагъарунин приговор акъудна.
3 касдин гьакъиндай (вири яшар тамам тахьанвайбур) абурал диде-бубайри ва С-Стальский райадминистрациядин патав гвай яшар тамам тахьанвайбурун крариз килигдай комиссиядин патай гуьзчивал тухунин ва тербиядин кIвалахдин мажбури серенжемар илитIунин къарар кьабулна.
22 уголовный делодай килигнавай 27 касдикай 4 кас яшар тамам тахьанвайбур я.
И 22 уголовный делодикай 3 делодай приговорар дегишарун патал аппеляционный къайдада арзаяр гана. Вири 3 уголовный делодайни акъуднавай приговорар авайвал туна. Абурни къуватда гьатнава.
2012-йисан 6 вацра, лагьайтIа, бейгьуш квай ва психотропный шейэрихъ галаз алакъалу тир законсуз гьерекатрай 11 касдин гьакъиндай 11 уголовный дело къарагъарнай. Жаза умуми ва кIеви режимдин туьхкIуьр хъувунин колонийра акъудуналди, 3 касдин гьакъиндай азадвиликай магьрум авунин приговорар акъудна.
7 касдин гьакъиндай шартIунин жазаяр гунин приговорар акъудна.
Са кас жерме авуна.
11 уголовный делодикай 2 делодай акъудай приговорар дегишарунин гьакъиндай аппеляциядин къайдада арзаяр хгана. 2 делодайни приговорар авайвал туна.
11 делодай килигай 11 касдикай сад дишегьли тир.
Рекъемрай аквазвайвал, алатай йисан 6 вацрав гекъигайла, алай йисан гьеле тамам тушир 6 вацра бейгьуш квай ва психотропный шейэрихъ галаз алакъалу тахсиркарвилерин кьадар 2 сеферда артух хьанва.
И рекъемри вуч лугьузва? Сад лагьайди, хзанда диде-бубайрин патай аялрал бес кьадар гуьзчивал жезвач, я школадани и жигьетдай профилактикадин кIвалах бес кьадар тухузвач, адет патахъай, кIвалах тухузвайди чарарал къейд авун патал варцарилай са мярекат тухвайтIа тухузва. Амма мектебра кIелзавайбур патал чахъ и жигьетдай абурун бейнидиз дуьз патахъ таъсир ийидай гьикьван видеоматериалар ава?! Абурукай менфят къачуна кIанда. И рекьяй талукь пешекарар, медработникар чкадин СМИ-рай чпин суьгьбетар гваз рахун герек я.
Кьвед лагьайди, чи аялри чпин гзаф вахт телевизордин, компьютердин кIане, интернетдив ва телефонрив къугъваз акъудзава. Анрайни гзаф вахтара къалурзавайбур наркоманар, пиянискаяр ва маса чIуру рекьера авайбур, ягъ-кьиникьар, гуж гъалиб хьунар я. Гьахъвал гъалиб хьун бинесуз кIвалах хьиз, гьарам девлетрин гуьгъуьна гьатна ягъ-кьиникьар хьун хзанар, общество чукIун зурба «демократия» яз къалуриз алахъзава. Уьмуьрдин пис-хъсан такунвай аялрин къанажагъдиз абуру ийизвай чIуру таъсир екеди я. Гьавиляй аялрив диде-бубайри анжах чпиз талукь тир передачайриз килигиз туна кIанда. Абуруз гьакъикъи уьмуьр, вафалувал, пак муьгьуьббат къалурзавай чи советрин девирдин бахтлу хзанрикай, Ватандин ЧIехи дяведикай кинофильмаяр ва маса передачаяр теклифна кIанда.
Наркомания лугьудай тIегъуьн таъкимарунин жигьетдай школьникар ахтармишунин мураддалди (вахтундамаз герек серенжемар кьабулун патал) и мукьвара чи уьлкведин руководстводи талукь къарар кьабулунни хъсан кар я.
Наркоманиядихъ галаз женг чIугунин и важиблу кIвалахдик талукь къуллугъри, муаллимри ва диде-бубайри хьиз, хуьрерин поселенийрин администрацийри, агъсакъалрин Советри, динэгьлийри, вири общественностдини чпин пай кутун герек я.
М.М.Айбатов, райондин суддин председатель.