Алай йисан 8-июлдиз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин администрацияда нубатдин совещание кьиле фена.
Адан кIвалахда муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова, ДР-дин Халкьдин Собранидин депутат, Дагъустандин педагогвилин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор Гьамидуллагь Исмаилович Мегьамедова, райондин администрациядин Кьил Штибег Гьажимегьамедович Мегьамедханова, ДР-дин илимдин ва образованидин министерстводин векилри, администрациядин управленийрин ва отделрин, гьакIни общественный организацийрин руководителри, хуьрерин поселенийрин кьилери, школайрин директорри иштиракна.
Совещание Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова ачухна ва кьилени тухвана.
Лагьана кIанда, совещанидал важиблу са шумуд месэладиз килигна. Абурукай кьилинди райондин школайра Сад тир государстводин экзаменар (ЕГЭ) вахкунин нетижаяр кьуниз ва школаяр цIийи кIелдай йисаз гьазур хьуниз талукьарнавай месэла тир.
И месэладай совещанидал райондин образованидин управленидин начальник Жабраил Асланова гегьенш доклад авуна.
Докладдин винел Вини СтIалрин ва Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школайрин директорар - ЕГЭ вахкунин пунктарин руководителар тир Башир Алиев, Зубаил Устаев, Агъа СтIалрин юкьван школадин диде-бубайрин комитетдин председатель Рудик Ханов, райондин агъсакъалрин Советдин председатель Фахрудин Османов, Дагъустандин педагогикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор Гьамидаллагь Мегьамедов, ДР-дин илимдин ва образованидин министерстводин управленидин отделдин начальник Александр Пенс ва маса юлдашар рахана.
И месэладай анал вичин фикирар Нариман Шамсудинович Абдулмуталибовани са шумудра лагьана.
Аквазвайвал, совещанидал Сад тир экзаменар вахкунин нетижаяр кьунин месэладай гзаф ксар рахана, чебни чIехи дережадин пешекарар, образованидихъ ва экзаменар вахкунихъ галаз сих алакъа авайбур. Им дуьшуьшдин кар туш. ГьикI лагьайтIа, санлай уьлкведа Сад тир экзаменар вахкунин кIвалах гьи къайдада тешкилнаватIа, кьиле физватIа, законрихъ галаз кьан тийизвай чIуру кIвалахриз, гьатта тахсиркарвилериз гьикI рехъ гузватIа гзафбуруз хабар ава, абурукай газетра ачухдиз кхьизвай, телевиденидай лугьузва. Рехъ гайи татугавилерикай, гъалатIрикай совещанидални гегьенш рахунар хьана.
Гаф кватай чкадал лугьун: районда Сад тир экзаменар вахкудайла рехъ гайи гъалатIар, татугайвилер къалурзавай чарар райондин администрациядиз ДР-дин Гьукуматдин Председателдин 1-заместитель А. Къарибован ва ДР-дин илимдинни образованидин министр А. Далгатован къулар алазни хтанвай.
Гила чун райондин администрациядин совещанидал хьайи рахунрал хуьквен.
Жабраил Асланова вичин рахунра къейд авурвал, алай йисуз ЕГЭ вахкунин карда райондин 26 юкьван ва 1 нянин школайри, санлай 880 выпускникди иштиракна. Экзаменар Кьасумхуьруьн 1-нумрадин, Герейханован 2-нумрадин, АгъастIалрин ва Кьулан СтIалрин юкьван школайра ачухай 4 пунктуна вахкана. (Докладчи гьар са предметдай ЕГЭ-да иштиракай, тайин кьадар, проходной, юкьван ва 80-далай виниз балар къачур выпускникрин кьадар къалурзавай рекъемрал гегьеншдиз акъвазна. 2013-йисан экзаменрин нетижаяр 2012-йисанбурулай агъузбур хьана.
ЕГЭ вахкузвай пунктара ГЭК-дин уполномоченныйри, общественный гуьзчивалдайбуру, ФСБ-дин, МВД-дин работникри, ДР-дин илимдинни образованидин министерстводин мобильный группайри кIвалахна.
Мажбури предметрай проходной баллар къачуз тахьунин ва маса себебралди алай йисуз 4 выпускникдивай аттестар къачуз хьанач. (Докладчиди ихьтин выпускникрин тIварар кьуна, аттестат къачуз тахьунин себебар къалурна).
Экзаменар вахкай 4 пунктуна 196 тешкилатчиди кIвалахна. Абурун списокар ЕГЭ-дин экзаменар тухунин республикадин РЦОИ-да тестикьарнавайбур, аттестациядай акъатайбур тир.
Санлай къачурла, районда ЕГЭ экзаменар тухун тешкилунин методический рекомендацийрихъ галаз кьадайвал кьиле фена. Экзаменар фидайла арадал атай татугайвилер гьасятда арадай акъудиз алакьна. Мадни, чарче къалурнавай са бязи татугайвилер гьакъикъатдихъ галаз кьазвайбур туш. ИкI, Агъа СтIалрин ППЭ-да гзаф кьадар диде-бубаяр кIватI хьун школадин территория агалнаваз тахьун ва экзаменар вахкудай вахт 1,5 сятинин геж хьунихъ галаз алакъалу я. Къайдаяр хуьдай органрин куьмекдалди экзаменар вахкузвай пунктунин территория диде-бубайрикай михьи авунай.
Экзаменар фидайла тешкилатчийри мобильный телефонрикай менфят къачудай мумкинвал ганач.
Гьелбетда, ЕГЭ вахкудайла рехъ гайи кимивилерикай рахунар гзаф жезва. Амма ГЭК-дин уполномоченныйрин, общественный гуьзчивалдайбурун патай къайдаяр чIурунин, рехъ гайи кимивилерин гьакъиндай кхьенвай актар авач.
Докладчиди къейд авурвал, райондин образованидин управлениди, ГЭК-дин уполномоченныйри, общественный гуьзчивалдайбуру, къайдаяр хуьдай органрин работникри гьикьван чалишмишвал авунатIани, ЕГЭ-дин иштиракчийрин, диде-бубайрин патай ЕГЭ тухунин къайдаяр чIурай дуьшуьшарни хьана.
Лагьана кIанда, райондин администрациядиз ДР-дин Гьукуматдай ва ДР-дин илимдинни образованидин министерстводай хтай чарара районда экзаменар вахкудайла рехъ гайи гзаф гъалатIар, кимивилер къалурнава. Абурукай совещанидал рахай юлдашрини ачухдиз лагьана. ИкI, 2012-2013-кIелунин йисан сад лагьай паюна райондиз республикадин шегьеррай 57 выпускник хтана. Районда экзаменар вахкузвай пунктара экзаменар вахкун тешкилунин къайдаяр векъидаказ чIурна. И кардиз Агъа СтIалрин ППЭ-да иллаки рехъ гана.
ППЭ-дин территорийра гзаф кьадар диде-бубаяр кIватI хьанвай. Экзаменрин пунктариз талукь документар (паспорт ва мсб) гвачир тешкилатчияр ахъайна. Тешкилатчийрив ва экзаменар вахкузвайбурув мобильный телефонар гвай. Экзаменар геж башламишай ва талукьарнавай вахтунилай геж куьтягь хьайи дуьшуьшарни тIимил туш... Ихьтин кимивилерикай, экзаменрин Положение чIурай, рехъ гайи татугайвилерикай совещанидал рахунар гзаф хьана. Гьа ихьтин татугайвилериз килигна РУО-дин начальник Жабраил Аслановаз ва Агъа СтIалрин школада тешкилай ППЭ-дин руководитель, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин директор Зубил Устаеваз выговорарни ганва.
Экзаменар вахкудайла рехъ гайи кимивилерикай хьиз, совещанидал рахайбуру кимивилер арадай акъуддай меслятар къалурна, теклифаяр гана. ЯтIани, уьлкведин гзаф регионрин, гьабурукай яз чи республикадин гзаф школайра «ЕГЭ тешкилунин ва вахкунин карда къайда мус жеда?» лагьай суал гьеле ачухди яз ама.
Хазран Кьасумов
