Дагъустандин халкьарин III-Съезддик районрай ва шегьеррай атанвай вири делегатри еке умудар кутунвай ва трибунадихъ экъечIна рахайбуру и фикир тестикьарни авуна. Абуру рикI куз-куз республикада арадал атанвай гьалар веревирдна, татугайвилер пислемишна, халкьдин яшайиш хъсанаруниз кьецI гузвай нукьсанар дуьздал акъудна ва абур арадай акъуддай серенжемар къалурна. Съезддал гьялай месэлаяр кьилиз акъуддай серенжемрикай сад жегьил несилдиз тербия – насигьат гун я.
Диде-бубадиз велед кIан хьун. И кIанивал квекай ибарат жезва? Инсаният дуьньядал атайдалай инихъ и важиблу месэладикай гзафбуру чпин фикирар лугьузва, адай кьил акъудиз алахъзава. Заз чидайвал, кIанивал-им сифтени-сифте зегьмет кIан хьун, лагьай чIал я. РикIин, руьгьдин зегьмет! И халис инсанвилин сад лагьай лишан, инсанар сад муькуьдан гъавурда акьунин кьилин шартI я. Им гьакI масадан дерди - гьалдикай хабар кьун ва хабардар хьун, гъейриди хуьз, адан къайгъу чIугваз алакьун, адаз рикIин чимивал ва шадвал бахшун я.
Общество вилик финин кьилин шартIарикай сад дуьньядал цIийи инсанар, цIийи несилар пайда хьунухь я. Инсанар авачир чкада обществони жедач. Амма инсандикай инсан, адакай обществодиз хийир авай член ийизвайди адаз гузвай тербия я.
Тербия гун - вири девирра гьар са аял, диде-буба ва жемят патал важиблу кьилин месэла я. Чна аялриз гьихьтин тербия гайитIа, чав гьахьтин бегьерарни агакьда. Тербия гун - им виридалайни четин, гьа са вахтунда виридалайни герек кIвалах я.
Тербиядихъ еке къуват ава: ада инсандикай къагьриманни ийида, лукIни; Ватан кIани игитни ийида, хаинни; инсанпересни, вичин къуватрихъ инанмиш илимдарни ийида, фалчийриз яб гузвай авамни.
Гьайиф хьи, жегьилар савадлу авунин месэлайрай чаз дурумлувал ва и кIвалах галай галайвал кьиле тухун бес жезвач. Культуради, искусстводи ва образованиди тербиядин жигьетдай ийизвай таъсир лап тIимилди хьанва. ГьакI хьайила, чна жегьил ксариз уьмуьрда чпин чка тайинарунин карда куьмек гун, абур экстремизмдин идеологиядивай къакъудун герек я. Им гьам государстводи, гьамни обществоди ва гьар са касди эвелимжи нубатда къайгъу чIугуна кIанзавай кар я.
Гьар са касдин фикирдин бинеда Дагъустандин халкьарин баркаллу алатай вахтарал дамах авун, вич гьич садрани душманвилелди рагъулар тавур виш йисарин дуствал хвена кIанда. ВикIегьвал, жуван гафуниз, дуствилиз вафалувал, ватан кIан хьун, зайифбуруз куьмек ийиз чалишмиш хьун, яшлубуруз гьуьрмет авун, жув гзаф миллетрин векилрикай ибарат халкьдин са член тирди аннамишун хьтин инсанвилин гуьзел ерияр кутаз алахъна кIанда.
Эхиримжи цIуд-цIувад йисан къене фикирда анжах пIапIрус ва анаша чIугун, ички хъун, къакъудун ва девлетлу хьун авай несил арадал атанва. Гьуьрмет-хатур кIвачерик вегьенва, марифат амач, анжах пулдикай рахазва, цун тавур чкадай гуьз, къазанжи къачуз алахънава.
Чи уьлкве дуьньядин лап чIехи уьлквейрикай сад я. Чаз лайихлудаказ яшамиш жедай вири шартIар ава: садазни авачир хьтин тIебиатдин девлетар, булдалди яд авай вацIар, кьакьан дагълар, гуьлуьшан дуьзенар, зигьин, алакьунар авай инсанар. КIанзавайди акьуллудаказ веревирдна, хъсан-пис ахтармишна, инсанар са гъиляй кьуна, тербиядин кIвалах жезмай кьван хъсанарун я. Тербиядин сад тир система авачиз, политикадин ва демократиядин культура галачиз чи уьлкведивай цIийи алакъайрални элячIиз жедач, адавай амай маса уьлквейра авай хьтин, чун гзаф рахазвай правовой государство ва граждан обществони туькIуьриз жедач. ГьакI хьайила, къе инсандиз тербия гун, адан къайгъуда хьун, адак вири кIвенкIвечи инсаниятдиз хас тир гьахъвал, дуьзвал, инсанпе-ресвал, ватанпересвал, обществода демократвилин къайдаяр хьунин ва маса ахлакьдин къилихрин тIур кутун къе виридалайни сифте кьилиз акъудна кIанзавай важиблу месэла я.
