Малум тирвал, здравоохраненидин Виридуьньядин организацияди дуьньядин вири уьлквейриз полиомиелит хьтин хаталу азар арадай акъудуниз эвер ганва. Ихьтин нетижадал атун патал виш процентдин кьадарда вири аялриз полиомиелитдин аксина рапар ягъун герек я ва и жигьетдай талукь кIвалах кьилени тухузва. Гьа са вахтунда Дагъустандин кьве райондай и хаталу азардикди начагъбур малум хьуни неинки чи республикадин, гьакI РФ-дин талукь къуллугъар и гьал арадай акъудун патал тади ва кар кьетIдай серенжемар кьабулуниз мажбурзава.
Полиомиелит вуч начагъвал ятIа, адакай хуьн патал ва гьакIни Дагъустанда малум хьанвай татугай гьал арадай акъудун патал вуч серенжемар кьабулзаватIа суьгьбет авун чна ДР-да авай Роспотребнадзордин Управленидин Сулейман-Стальский районда авай сергьятдин отделдин начальник, Сулейман-Стальский, Хив, Кьурагь ва Агъул районра ДР-да авай Кьилин государственный санитарный духтурдин заместителвилин къуллугъ кьиле тухузвайди тир Мегьамедова Жарият Мегьамедовнадивай тIалабна.
Агъадихъ чна адан суьгьбет гузва.
- Жарият Мегьамедовна, полиомиелит вуч начагъвал я ва ам инсанрик гьикI акатзава?
- Полиомиелит – вирусдин хци инфекция я. Ам садакай-садак фекально-оральный ва воздушно-капельный къайдада акатда.
- Полиомиелитдикди вуж начагъ жеда?
- Полиомиелитдикди аялар, гьакI чIехибурни начагъ жеда. Эгер вахтундамаз и азардин аксина рапар ягъ тавуртIа 5 йисан кьван фидалди яшда авай аялар амайбурулай фад адакди начагъ хьун мумкин я.
- Полиомиелитдикди начагъ хьайила гьикI чир жеда?
- Начагъвал, адет яз бедендин температура хкаж хьунилай башламиш жеда, сагъламвилин гьал дегиш жеда, иштягь квахьда, нефес чIугвазвай рекьер къайдадикай хкатда, руфун тIа жеда, экъуьшда, мумкин я гуьгъуьнилай гъилерин ва кIвачерин жукIумар (мышцы), гьакIни юкьван тар фалужди ягъун ва шкеста (инвалид) хьун. Начагъвал ихьтин лишанар малум тахьайтIа кьиле фин мумкин я.
- И начагъвилин сифтегьан лишанар малум хьайила вуч авун герек я?
- Духтурдиз эверна, начагъди къалурун лазим я.
- Полиомиелитдикди начагъди вучиз госпитализировать авуна кIанзава?
- Начагъди и азар акатунин къурхуллувал авайбурувай чара авун, чIуру нетижайрал татунин мураддалди ам сагъар хъувун патал.
- Жарият духтур, и начагъвал таъкимарун патал вуч авун герек я?
- И начагъвал арадиз акъат тавун патал инсанрин яшарихъ галаз кьадайвал, полиомиелитдин аксина рапар ягъун герек я.
- Рапар ягъуникай (прививкаяр авунилай) вуч чир хьана кIанда?
- Полиомиелитдин аксина рапар ягъунин вахтар Россиядин Федерациядин здравоохраненидин Министерстводин приказдалди тайинарнавайди я. Рапар ягъун чарасуз я ва абур 3 вацралай эгечIна (3 варз, 4, 5 варз ва 6 варз хьайила) аялриз яда.
Гележегда аялриз 3 ревакцинация ийида. Сад лагьайди 18 варз хьайила, кьвед лагьайди 20 варз хьайила ва пуд лагьайдини 14 йис хьайила.
- Жарият Мегьамедовна, Ботлих ва Хасавюрт районра полиомиелитдикди начагъбур малум хьунихъ галаз алакъалу яз вуч серенжемар кьабулзава?
- И кардихъ галаз алакъалу яз РФ-дин ва ДР-дин Государственный санитарный духтуррин къараррин бинедаллаз РФ-да ва гьакIни Дагъустанда 6 вацралай 15 йисал кьван фидалди яшда авай аялрин (14 йис, 11 варз ва 28 югъ хьанвай) 2 турда алава иммунизация физва. 2-тур алай йисан 29-ноябрдилай 3-декабрдалди кьиле фида.
- Жарият духтур, и рапар гьина язава ва абур ягъ тавуна кIанзавай дуьшуьшар жезвани?
- Рапар поликлиникайра ва гьакIни школадиз фидай яшар тамам тахьанвай аялар авай идарайра яда. А рапар ягъун акси яз къалурзавай дуьшуьшар лап кьериз жеда, абурни духтурри чпи тайинарда.
Тамам жавабар вахкунай чухсагъул. Умудзава чи районда и хаталу азардин аксина рапар ягъунин 2-турни хъсан тешкиллувал аваз кьиле фида.
- Квезни чухсагъул. Чнани и кардихъ кIевелай инанмишвал ийизва.
