Алибег Фатахован 100 йис

Дуьшуьшдай туш, чи зурба камалэгьли, устад Гьажибег Гьажибеговаз Алибег Фатахован чIехи алакьунар гьеле цуькведа амаз акуна ва гележег авай шаир ада вичин патав лезги чIалал сифте яз акъудзавай республикадин «ЦIийи дуьнья» газетдиз жавабдар секретарвиле тухвана. И кардалди адаз вичин эсерар майдандиз акьуддай гегьенш мумкинвилерни гана.
Эхь, «Ц1ийи дуьнья» газетдин чинра Алибег Фатахован сифтегьан эсерар чап авуна. Адан фельетонри, очеркри, макъалайри ва гьикаяйри, шииррини поэмайри и газетда, саки гьар са нумрада, чпиз лайихлу чка кьуна. Эхь, яратмишзавай гьар са касдиз чпин эсерар, папкайра амукь тавуна, кIелзавайбурув фад агакьун важиблу я. Анжах гьа чIавуз абуру инсанриз хийир гъида, кхьизвай касдивни руьгьдин разивал агакьда.
Гьажибег Гьажибегова Алибег Фатаховаз неинки вичи кхьизвай затIар газетда чапдай мумкинвал гана, ада гьакI жегьил шаир лезги чIалал акъудзавай сифтегьан учебникар ва хрестоматияр туькIуьрунални желбна. РАН-дин ДНЦ-дин библиотекада «Эдебиятдин хрестомати. Сифте мектебриз» ктаб ава. Ам Махачкъалада 1933 - йисуз чапнава. ТуькIуьрайбур Гьажибег Гьажибеговни Алибег Фатахов я. И ктабда гьа вахтунин авторар тир Гь. Аликберован, Н. Нуридин, СтIал Сулейманан, Зияудин Эфендиеван, Мегьамед Гьажиеван, МутIагьир Разаханован, Етим Эминан, Ахцегь Гьажидин, Асварован, гьакI урус чIалай лезгидал таржума авунвай Чехован, В.Гюгодин, М.Горькийдин, М.Чаринован, Б.Астемирован  ва  масабурун  эсерар гьатнава.
Аквар гьаларай, гьа и йисуз А.Фатахован эсеррикай ибарат тир «Чна дуьнья цIийи хъийида» ктабни Гьажибег Гьажибегован куьмек галаз чапдай акъатна. И кIватIалда гьакъикъатда шаирди а чIавуз кхьенвай саки вири важиблу эсерар: «Вач югъур хьуй, куьгьне уьмуьр!», «Зарбачи Гьасан» (17 кьил), «Рекьерин зарбачияр», «Эм-Тэ-Эс» (4 пай), «Кустарка», «Ахцегьрин халича артелда авай дагъви папариз», «Дяве», «Инкъилабдин кьиникь», «КIуьд январь»  гьатнава.
1934-йисуз шаирди Буйнакск шегьерда латин шрифтдал «Дагъларин разведчикар» тIвар алай поэма чапна. Ана лагьайтIа, чи дагъларин тIебиатдиз талукь хейлин гуьзел шикилар гьатнава. Килиг садра куьн:
Гуьзел я гьава,
Алмас хъиз михьи,
Гатузни ана
Кудач ракъини.
Гьамиша серин
Шагьвар рахада,
Гьар патахъ цIар гуз,
Цуьквер къугъвада.
Мегер им рикIелай фидай шикил яни!
Лап куьруь вахтунда, вичихъ Аллагьди гайи зурба бажарагъ хьайивиляй ва гьакьван зегьметни ч1угурвиляй, Алибег Фатахов вичин вахтунин зурба шаиррин жергеда гьахьна. Неинки са лезгийрин, гьакI вири Дагъустандин. Вичин эсерралди шаирди цIийи уьмуьрдиз мани лагьана, Дагъустандин дагълара цIийи къайдаяр ва уьмуьрдин лишанар мягькем хьуниз къуллугъна. Вич гьакьван жегьил тиртIани, адаз уьмуьр вилик физвай кьилин уламар, терефар хъсандиз аквазвай ва рикIин ашкъидалди, шадвилелди, ачухдаказ а рекьериз мани лагьана. Гьайиф хьи, са йис арадай фейила, шаир вич амукьнач.
Саки вири литературоведрин кIвалахра а кар къейдзава хьи, гуя 25 йисан яшда аваз ам тифдин азардикди кьена. Амма шаирдин ирс ахтармишзавай са касдини икьван чIавалдини чпин вилик ихьтин суалар эцигзавач: вучиз шаир акьван жегьил яшара амаз кечмиш хьана? Вучиз ам балугърин ветегайрал акъатна? Вучиз адакай, ахьтин зурба шаирдикай, ам кечмиш хьайила, газетра гьич са некролог хьайитIани чапнач? ГьикI ва гьинал ам кучуднава? Мад ва мад ихьтин суалар къвезва.
Вучиз ятIани и ва са жерге маса суаларни чи литературоведри ерли яб тагана тазва. Гьа са вахтунда чизва хьи, лап зурба бажарагъдин инсан, тIвар-ван авай шаир, вичин ялавлу эсерриз ва алакьунриз килигна са куьруь вахтунда шииратдин цаварин кIукни- кукIваз акъатай кас, 25 йисан яшда аваз, малум тушир себебралди уьмуьрдай фена. Чи къенин девирдин критикризни, литературоведризни шаирдихъ вуч хьанатIа чизвач. Алибег Фатахов гьинал кучуднаватIа, гьинал адан сур алатIа малум ксар авач. Идалайни артух, чун генани а карди тажуб ийизва хьи, Дагъустандин Гьукуматдизни Алибег Фатахов гьихьтин зурба шаир ва акьулдин инсан тиртIа чизвачирди хьиз я. Бес ада неинки са лезги литературадик, гьакI вири Дагъустандин эдебиятдик кутур еке пай акван тийирди яни? Чун патал ам, урусриз Владимир Маяковский вуж тиртIа, гьам я. Белки, чаз течир себеб-ралди гьукуматди шаирдин 90 йисан юбилей, маса ксарин, месела, Дагъус-тандин скульптурадин классик Хасбулат Аскар-Сарыджадин ва Дагъустандин живописдин классик Муэтдин Джемалан 100 йисан юбилеяр хьиз, тешкиллудаказ кьиле тухуникай фикирзавачтIа?.. Им гьайиф чIугвадай кар я.
Гила заз жуван макъаладин кьилин месэладал акъвазиз кIанзава: Алибег Фатахован къамат зи буба Назир Агьмедован рикIел хкунра. Къенин аямдин гзаф векилри фикирдизни гъидач хьи, и кьве касдин арада гьихьтин садвал, умумивал хьана лагьана. Алибег Фатахов Цумурдал хана, Назир Агьмедов - Ахцегьа. ЯтIани абуруз чпиз-чеб жагъидай рекьер ачух хьана. А яргъал тир 30-йисара абуру сада-садахъ галаз дуствилин кIеви алакъаяр тайинарна. Абур кьведни 1910-йисуз хана.
Заз, Назир Агъабеговичан хциз, абурун дуствилин йикъар вилералди акунач. Амма и мукьвара за жуван бубадин дневникар тупIалай хъувуна. За гьиссна хьи, абур ада михьи рикIин деринрай ва анжах са вич патал кхьенвай. Гьа са вахтунда, за гьисабзава хьи, а кхьинра ахьтин информация ава, адакай къенин аямдин алимриз гьич ахварайни хабар хьанач жеди. Амма и информа-цияди, зи фикирдалди, Алибег Фатахо-вакай икьван чIавалди авай чирвилер са шумуд камунин вилик тухуда.
Алибег Фатаховакай ихтилат кватай гьар са чIавуз буба адакай дериндай гьайиф чIугуналди ва гьа са чIавуз шаирдин уьмуьр куьруь авур, адаз мумкинвилер тагай (и крарикай чун агъадихъ рахада) вирибурукай ажугъдалди рахазва. Дневникрай аквазвайвал, Алибег Фатахов 1935- йисуз кечмиш хьана. Назир Агъабегович - 1970-йисан сентябрдиз, 60 йисан яшда аваз. Яни рикI алай дуст кечмиш хьайидалай кьулухъ 35 йис алатайла. Амма куьн килиг, гьикьван ам вичин дуст А.Фатаховаз вафалу тир ва ада, партиядин обкомди шаирдикай гьихьтин фикирар чкIурзавайтIани, гьихьтин маса манийвилер арадал гъизвайтIани, Назир Агъабеговича Алибег Фатахован тIвар эбеди авун патал гьакъикъи камар къачузвай. Адан эсерар чап авун патал, адан сур алай чка жагъур хъийиз ва икI мад маса крарик кьил кутаз хьана.
Заз акI я хьи, вичин уьмуьрдин лап эхиримжи йикъаралдини Назир Агъабеговича дуст рикIелай алуднач. Ада вичин пак буржи яз а кар гьисабна хьи, герек халкьдиз Алибег Фатахов гьихьтин шаир ва писатель тиртIа ачухарин. Лезги халкьди адан яратмишунриз гьамиша гьуьрмет авун лазим я.
Назир Агьмедова Фатаховакай кхьенвай макъалаяр кIелайла, дневникра авунвай кхьинрихъ галаз таниш хьайила зун фикирдал атана: бубади, аквар гьаларай, шаирдихъ галаз хьайи чIехи дуствилин лишан яз, вичин вилик кьин кьуна - Алибеган тIвар садрани рикIелай алуддач ва, гьар гьихьтин мумкинвал хьайитIани, а вахтунин четин шартIара шаирдин яратмишунар кIелзавайбурун арада пропаганда ийида. Гьавиляй мукьвал-мукьвал ам вичин дустунин къаматдал, адан шииратдин ва гьикаятдин кьетIенвилерал, кхьинрин къайдадал элкъвез хквез хьана, адакай датIана кхьена. Эхь, шаирдин тIварцIел а чIавуз къадагъа эцигнавайтIани, Назир Агьмедова Фатахован эсерар вичи туьк1уьриз хьайи учебникрани хрес-томатийра твазвай. Месела, Н.Агьмедо-вани Къ. Къазиева туькIуьрнавай «Дидед чIал» (сифтегьан школадин 3-классда кIелдай ктабда (1946-йис) А.Фатахован «Гатун пакамахъ» («Ударник Гьасан» поэмадай ч1ук) ва «Зул» шиир гьатнава.
Н.Агьмедова, И.Вагьабова ва Ш.-Э.Мурадова туьк1уьрнавай 6-класс патал «Литературадин хрестоматияда» (1948- йис) Н.Агьмедова шаирдикай кхьенвай чIехи очерк гьатнава. Ана лагьайтIа Алибег Фатахован уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьин вири терефар гегьеншдиз ачухарнава.
1955-йисуз Дагкнигиздатда Н.А.Агь-медова А.Фатахов кьейидалай кьулухъ сифте яз адан «Хкягъай произведенияр» ктаб акъудна. Ана шаирдикай гегьенш сифте гафни ава. Н.Агьмедова ана кхьенва: «20 йис идалай вилик лезгийрин машгьур шаир Алибег Фатахов кьена. Лезги литература, иллаки лезги поэзия вини дережадиз хкажунин карда еке къуватар ва чирвал эцигай Алибег чи халкьдин рикIелай гьич са вахтундани фидач. Адан гуьзел шиирар, поэмаяр, рассказар ара датIана печатдай акъудзава, адан лап хъсан произведенияр школайра кIелзава».
Куьне гьиссзавани, гьикъван шадвилелди ва дамахдивди ада шаирдикай ихьтин гафар кхьизватIа. Вичин дустуни чи республикадин литературадин уьмуьрда кьазвай дережадилай ам кьадарсуз рази ва шад я. Чи фикир иллаки Назир Агъабеговича яцIу пуд дафтарда 1960-йисан 4-январдилай 1970-йисан 9-августдалди (вич рекьидалда са варз амаз) авунвай кхьинри чпел желбзава. Абуру кIелзавайбурун патай чIехи интерес арадал гъизва. И кхьинра машгьур гзаф ксарин тIварар гьалтзава. Месела, Расул Гьамзатов, Рашид Рашидов, Хасбулат Аскар-Сарыджа, Мурадхан Къухмазов, Алирза Саидов ва мсб. Амма абурун вирибурун арада вич кьейидалай кьулухъ 25 йисалайни гзаф вахт алатнаватIани, Алибег Фатаховаз кьетIен чка ганва. Куьн инанмиш жеда хьи, вири и алатнавай девирда Назир Агъабеговичан рикIиз дуст гъиляй акъатуни тIарвал гузвай ва гьавиляй, гьар сеферда шаирдин эсерар чап авурла, ам шадни жезвай. Ингье кхьинар.
1960-йисан 15-июнь: «Къе заз Шагь-Эмир Мурадов (Д.А.) акуна. Ада заз гьа и гьафтеда А.Фатахован уьмуьрдикайни яратмишунрин рекьикай зи макъала радиодай гайиди хабар гана. Алибег кьена 25 йис тамам хьуниз талукь яз Б.Салимован гъвечIи макъала «Дагправдадизни» акъатна. Гена пис хьанач. Артух крар хьаначтIани, областдин газетриз ва радиокомитетдиз зи ван хьана».
1966-йисан 8-сентябрь: «Накь «Коммунист» газетда Кичибег Мусаеван «Алибег Фатахов ва урусрин литература» тIвар алай макъала ава. И макъаладин са чкадал авторди кхьизва: «Яшлу педагог Н.Агьмедова рикIел хкизвайвал, Фатахов акунрайни чIехи шаирдикай пай атай хьтинди тир. Адаз элдин вилик экъечIна шиирар кIелиз гзаф кIандай. Маяков-скийдилай чешне яз хьиз, ада цIийи гъакьикъатдин къуллугъда вичин поэзиядин неинки мана-метлеб, гьакI формани эцигна».
1967-йисан 5-ноябрь: «ЧIехи Октябрдин 50 йисан юбилей атана агакьзава. Чи газетрини, радиодини, чи журналрини телевидениеди чи баркаллу инсанриз бахшнавай гзаф макъалаяр гана. Гьа и йикъара Алибег Фатахов рикIел хкун тавуна акъвазиз хьанач завай. Вичин вири рикI чи поэзиядиз гайи баркаллу шаир гьикI рикIелай алудда на!
«РикIелай тефидай шаир» тIвар алаз еке макъала кхьена за. Къенин «Коммунист» газетди и макъалани Алибеган портрет акъуднава.
Зун газетдай заз килигзавай зи дустунин вилериз килигна. Зи рикIел 30-йисар, чи кьведан кIеви дуствал хтана, зи рикIел зи жегьил вахтар хтана. Чун кьведни 20 йиса авай жегьилар тир. Чаз кьведазнн литературани поэзия кIандай. Аквар гьаларай, чи дуствилин замин чи кьведан патай художественный гафуниз авай муьгьуьббат тир. Алибега заз вичин шиирар, поэмаяр кIелдай. Зун адан сад лагьай рецензент тир. За шаирдин эсеррин тариф авурла, ам п1узаррик милаим хъвер кваз заз килигдай. Гьайиф а йикъар, гьайиф жегьилвал!.. Анжах са гаф лугьун за квез, Алибега хьиз, зани вири уьмуьр чи литературадинни просвещениедин рекье эцигна.»
1968-йисан б-февраль: «Къенин «Коммунист» газет кIелайла, зи рикIиз регьят хьана. Газетди, зини Имамутдинан (редактор Апаев, Д.А.) меслят хьайивал, зи дуст Алибег Фатахован «КьатI-кьатI авур зунжурар» романдин сифте кьилер басма авунва- роман, дустар, гьа икI цIийи кьилелай дуьньядиз акъат хъийизва. ХупI туширни Алибегаз и шад югъ акунайтIа! Роман басма авунихъ галаз алакъалу яз, А.Агъаеван макъалани ганва. Имни шаир рикIел хкунин са делил я. Гьа икI, 34 йисалай шаирдин къиметлу эсердиз «Коммунистди» вичин чинар ачухна. Зун Имамутдиналай гзаф рази я.
Макъаладин са абзацда Агьеда кхьизва: «Шаирдин дуст Назир Агьмедован архивда «Гуьл-Пери» кьил ганвай лап хъсан поэма ава.» Дугъри я, и поэма зи архивда аваз гзаф йисар я. Анжах им шаирдин вичин гъилелди авунвай подстрочный перевод я. Лезги чIалалди кхьенвай вариантдихъ къекъвез зун цIуд йисар я. За Алирзадихъни (Саидов, Д.А.), Имамутдинахъни галаз меслят авуна ва Алибеган «Гуьл-Пери» урус чIалай лезги чIалаз элкъуьр хъувунин месэла эцигна. Мумкин я и месэлани гьял хьунухь».
1968-йисан 26-март: «Къе зи патав Гъалиб Садыкъи атана ва ада заз Алибег Фатахован расчетный книжкани сад лезги ч1алалди, кьведни азербайжан чIалалди кхьенвай (хизанриз) чарар кIелна. Книжка «Азернефтдин» Ильичан промыслади ганвайди я. Ина ам хайи йис 1907 къалурнава. Книжка адаз 1927-йисан январдиз ганва. Къуллугъдал (рабочийвиле) ам 23-ноябрдиз (1926-йис) акъвазнава. Вацра ада юкьван гьисабдалди 47- 49 манат къачузвай. 3-разряд авай.
Бубадиз кхьенвай чарарикай садай малум жезвайвал, бубади Алибегаз хтана кооперативда (якъин хьи, цIийиз тешкил хьанвай колхозда) бухгалтервал авун теклифзава. Алибег и теклифдал рази жезвач. «За кIелай бухгалтервал авун патал ваъ, маса чIехи мурад аваз авунвайди я»,- лугьузва.
Азербайжан чIалалди кхьенвай чарарай адаз азербайжанрин литера-турадин чIал лап камилдаказ чидайди малум жезва.
Лезги чIалалди кхьенвай чар Ахцегьай Махачкъаладиз ракъурнавайди я. И чар латин гьарфаралди кхьенва, амай чарар араб гьарфаралди. Вири и документар, Садыкъидин гафарихъ инанмиш хьайитIа, адаз Алибеган стха - Мегьамедан хци гайибур я. Документар вири Садыкъидив гва.
Заз чараринни расчетный кннжкадин копия къачуз кIанзавай. Зун Садыкъидин вилериз килигна. Заз адан вилерай вич и кардал рази туширди малум хьана. Иниз килигна, за адаз зи рикIин мурад лагьанач. Ина кхьенвай малуматар за Садыкъи хъфейдалай кьулухъ кхьейбур я.
Дагуниверситетдин преподаватель Агьмедовав Алибега вичи кхьенвай биография гва лагьана ван хьанва заз. Ахтармишна чирна кIанда».
25-октябрь, 1969-йис: «Дуствал» альманахдин 3-номер чав къе хтана агакьна. И нумрада А.Фатахован уьмуьрдизни яратмишунриз талукь кьве макъала ава. Сад лагьайди - аспирант 3. Бирембекован «Алибег Фатахован уьмуьр ва яратмишунин рехъ», кьвед лагьайди Б.Гьажикъулиеван «Лезги прозадин чешме» макъалаяр я. Бирембекова вичин макъалада хейлин ц1ийи малуматар ганва. Анжах Бирембекова макъала вичин гьилевай ва архивда авай документрал бинелу хьана кхьин лазим тир. Гьамиша хъсандаз-хъсанди, писдаз-писди лугьун шартI я.
Кьвед лагьай макъаладин автор Гьажикъулиева вичин макъаладин кьиляй икI кхьизва: «Шад жедай кар ам я хьи, эхиримжи вахтара Фатахован ирс кIватI хъувунин ва ам халкьдив агакьарунин карда са кьадар кIвалахар кьиле тухванва. И жигьетдай А.Агъаеван, шаирдин дуст Н. Агьмедован, «Коммунист» газетдин редакциядин, исятда Алибег Фатахован яратми-шунрикай кьилдин кIвалах кхьизвай З. Бирембекован ахтармишунар къалуриз жеда». 3.Бирембекован ахтармишунар гьеле куьтягь хьанвач. Абур чна куьтягь хьайила к1елда. Ви макъала, Буба, заз бегенмиш хьана. Вахъ ви яратмишунин карда мадни зурба агалкьунар хьурай».
Назир Агьмедован дневникдай. 1960-йисан 8-июнь: «И гафар кхьидайла, зи рикIел Алибег кечмиш хьайи югъ ва ам чна гьикI кучуднатIа, гьам хтана. Гьахъ лугьун лазим я, I935-йисан сифтедай Алибеганни адан папан арада къайи рахунар хьана. Папа Алибегалай обкомдин печатдин отделдин зеведиш Абдуллагь Вагьабоваз арза гана».
Гьелбетда, и чарчини Т. Мурадовани Ю. Шовкринскиди чпин къундармай-ралди Алибег Фатахов кун паталди куьк1уьрай цIай мадни къизгъинарна.
Назир Агьмедова кхьизвайвал, Алибег гьасятда къуллугъдилай алудна. Са шумуд вацра Алибег кIвалахдик квачиз амукьна. Эхирдай ам Зияудин Эфендиева вичиз куьмек патал «Балугърин фронт» газетдин секретарвиле тухвана.
Са кьве вацранди тир и кIвалах. Алибегаз хиве кьаз кIанз авачир, амма игьтияжди ам и кар авуниз мажбурна. Алибег и кардиз мажбур авурди балугъчийрикай поэма кхьиз кIан хьунин чIехи ашкъи тир.
Са юкъуз Алибег, тифдин азар галукьна, Центральный больницада къатканвайдакай хабар агакьна. Зун гьасятда адан патав фена, амма рикIе регьим авачир духтурри заз ам авай палатадиз фидай, адахъ галаз рахадай мумкинвал ганач. Кьвед-пуд йикъалай Алибег кечмиш хьана.
Алибег Махачкъаладин мусурманрин сурара кучуднава. Кучуддайла адан сурал рахадай касни хьанач. Чна адан бубадиз гьакIан башсагълугъвал гана. Гьа икI машгьур шаир, чавай лайихлудаказ кучудизни хьанач.
Алибегни зун кIеви дустар тир. За адан яратмишунриз гьа вахтундани, исятдани чIехи къимет гузва. Адан сурал гила хьайитIани гуьмбет эцигайт1а, халкь и кардилай гзаф рази яз амукьда».
И месэла кьилиз акъудун патал Назир Агъабегович галатун тийижиз гелкъвез хьана. Куьн садра килиг, ада гена вуч кхьенватIа.
Назир Агьмедован дневникдай. 1967-йисан 13-апрель: «Сятдин муьжуьдаз чи к1вализ рагьметлу Алибеган вах Гуьзел атана (ам Герейханован тIварунихъ галай совхозда яшамиш жезва). Алатай сеферда зун Кьасумхуьрел фейила, Алдер (Билалов - Д.А.) муаллимдиз за «Мумкин ятIа, муаллим, Гуьзел Махачкъаладиз атурай. Алибеган сур алай чка тайинарна кIанда», - лагьанай. Гуьзел гьа иниз килигна атанвайди я.
Чун кьведни шегьердин къене авай мусурман сурариз фена. Чи кьведан рикIелни ам кучудай чка (тутун таран кIаник) хтана. Чна Алибеган сурун винел алай хъчар михьна. Гуьзела, шехьиз-шехьиз, стха рикIел хкана.
Гила чи гьуьрметлу шаирдин памятникдин къайгъу ч1угуна кIанда.,
За рагьметлу Алибег кечмиш хьайи ва хайи йикъарни тайинарун Гуьзел вахал тапшурмишнай. Ада и месэладин патахъай заз икI лагьана: Рагьметлу Алибег стха, дидедин лугьунриз килигна, 1910-йисан 18-сентябрдиз дуьньядиз атана. Ам 1935-йисан 21-апрелдиз кечмиш хьана (Махачкъаладин больницада)».
Гила чавай Алибег хайи ва кечмиш хьайи йикъар ва варцар дуьздаказ тайинариз жеда. Заз чиз, дидедин гафарихъ инанмиш хьана кIанда.
Бубади шаир кучуднавай чка гьинаг ятIа тайиндаказ лагьанвач, амма кьатIуз жедай хъсан лишандин тIвар кьунва- тутун таран патав. (Тутун тарар, адет яз, яргъалди яшамиш жеда, мумкин я а тар гилани Алибег Фатахован сурун кьилихъ пешеда ава). Мумкин я, сурал зи буба ва Фатахован вах фейидалай гуьгъуьниз са гьихьтин ятIа къванни эцигун ва адал кхьинар, лишанарни авун. За фикирзава, эгер мукьуфдивди къекъвейтIа, чаз шаирдин сур алай чка жагъида ва, инанмиш я хьи, мукьвал вахтара чаз мермерда атIанвай ва я буьруьнжда цанвай Алибег Фатахован гуьзел къаматдиз килигдай мумкинвални жеда.
Эгер шаирдин сур жагъун тавуртIа, чи яратмишдай интеллигенциядин, вири лезги халкьдин буржи ам я хьи, герек тир такьатар кIватIна, шаирдиз памятник гьазурна, ам Махачкъаладин гуьзел пипIерикай санал хкажин.
Зун инанмиш я, ахьтин бажарагъдин шаир Дагъустандин литературадин зурба къагьриманрин -СтIал Сулейманан, ЦIадаса Гьамзатан, Эффенди Капиеван ва масабурун жергеда хьун лазим я.