2009-йисуз Сулейман-Стальский районда ратарин хци инфекциядин 58 дуьшуьш хьана, абурукайни 8 тайин этиологиядин ва 50 дуьшуьшни тайин тушир этиологиядинбур я. Дизентерия малум хьанач. Сальмонеллездик начагъвилин са шумуд дуьшуьш хьана. Алай йисакай алатнавай 5 вацра ратарин хци инфекциядикди начагъ хьунин 25 дуьшуьш регистрация авунва. Абурукайни тайин хьанвай этиологиядин 4, тайин тушир этиологиядин 21 дуьшуьш хьана. Дизентериядик ва сальмонеллездик начагъвилин дуьшуьшар малум туш Ратарин къати инфекция (ост¬рые кишечные заболевания) - са жерге начагъвилер таъкимарун, абурун вилик пад кьун сифтени-сифте чи гьар йикъан михьи яшайишдин шартIарилай, яни санитар¬ный культура хуьнилай гзаф аслу я. Жуван хсуси михьивал хуьнин чарасуз къайдайрал амал тавуни гзаф дуьшуьшра руфунин инфекциядин къати начагъвилер арадал гъуниз еке куьмек гузва .
Адет яз, абуру руфунинни ра¬тарин кIвалах къайдадикай хкудда. Вири хцидаказ кьиле фида: жимиз къенер фида, руфун тIа жеда, сивихъ яда, экъуьчда, гьал зайиф жеда, бедендал ифин акьалтда. И лишанар малум хьанмазди духтурдин патав фена кIанда.Жува-жув сагъар хъийиз алахъайтIа, ам хронический начагъвилиз элкъуьн мумкин я, гьакI маса начагъвилерни арадал къведа.
Ратарин къати инфекциядикай хуьн патал гигиенадин, яни михь¬ивал хуьнин къайдайрал амал авуна кIанда. Хъун патал анжах ргай яд ишлемишун лазим я. Гъилер хуьрек гьазурдалди, гьакIни недалди вилик ва гьажетханадиз фена хтайдалай гуьгъуьнизни, запун яна, мукьуфдивди чуьхвена кIанда. Емишар, майваяр сифте булахдин крандик кутуна чуьхве¬на, винелай ргай яд иличайдалай гуьгъуьниз ишлемишиз жеда. ГьакI маса продуктарни чиркин тахьун патал хвена кIанда.КIвале, общественный чкайра михьивал хуьнал амал авун, тIветIерихъ галаз дяве тухун герек я. ТIветIер тахьун патални хуьрек тIуьрдалай гуьгъуьниз, суфра вахчуна, къаб-тIур, чуьхве¬на, чкайрал эхцигна кIанда. Амукьаярни кьил алай шейина туна кIанда ва абур гьар юкъуз гадарун лазим я.
Руфунин кIвалах къайдадикай хкатай гьар са дуьшуьшди гьар садак теспачавал кутун герек я. Гьар са касди неинки са жувакай, гьакI патав гвай масадакайни фикир авун лазим я.
Начагъвал сагъар хъийиз гьикьван фад эгечIайтIа, сагъламвилиз зиян хьунин къурхулувални гъакьван фад алатда. Ша чна михьивал хуьнин къайдайрал амал ийин.
