Чи уьлкведа гьар йисуз 20-декабрдиз государстводин хатасузвилин органрин работникрин Югъ къейдзава. Вучиз лагьайтIа, 1917-йисан 20-декабрдиз контрреволюциядихъ ва къизгъин гьаларихъ галаз женг чIугвадай кьетIен гьаларин Вирироссиядин (ВЧК) комиссия тешкилнай. Гьа йикъалай ВЧК-ди государстводин хатасузвал хуьнин жавабдар кIвалах башламишна. Къенин йикъалди государстводин хатасузвал хуьдай органри (ВЧК-ди, ОГПУ-ди, НКВД-ди, ФСБ-ди,) вичин гьуьрметлу ва четин кIвалах тухузва.
Революциядилай гуьгъуьнин ва граждан дяведин йисара хатасузвилин органар, пролетариатдин диктатурадин орган яз жегьил советский власть мягькемарунин женгина хьана.
Гражданский дяведилай ислягьвилел элячIдайла чекистар чпин кIвалах дегишаруниз, цIийикIа тIуькIуьр хъувуниз мажбур хьана. Бандитизмдихъ, контрреволиционеррихъ галаз женг чIугунилай гъейри чекистри Сибирда кулакрин къайдасузвилихъ, Юкьван Азияда басмачрихъ галаз женг чIугунилай гъейри импералист уьлквейрин шпионар кьунал, хуьруьн майишатдин ва социальный месэлаяр гьялунални машгъул хьана.
Ватандин ЧIехи дяведин йисара государстводин хатасузвилин къуллугъ фашистрин винел гъалибвал къачунал элячIна. Чи пограничникар сефте яз душмандин хура акъвазна, игитвилер къалурна, пограничникар-советрин Союздин Игитар тир Н.Кузнецован, И.Кудридин, В.Молодцован, В.Лягинан, С.Солнцеван, Ф.Озмителян игитвилер лап зурбабур хьана.
Чекистрин дяведилай гуьгъуьнин йисарин, уьлкведин къудратлувал мягькемарунин, СССР чкIайдалай гуьгъуьниз Россиядин Федерация арадал атунин кIвалахриз фикир гайила аквазвайвал, уьлкведин хаталувал амазва. Уьмуьрди къалурайвал импералистрин гзаф уьлквейриз советрин власть хуш тушир, къенин девирдани гьакI я. Абуруз политический, экономический, военный интересар ава.
Уьлкведин сергьятдал геополитический гьалар къизгъинбур яз хьуни, международный терроризмди кьил хкажуни, коррупция къвердавай къизгъин хьуни хатасузвилин органрин роль мадни артухарзава. Идакай Россиядин Президент Д.Медведева Федеральный Собранидиз ракъурай Чарче ачухдиз лагьанва.
Гьелбетда и кIвалахра Дагъустандин чекистри чпин уяхвал къалурна, гьабурукай яз хатасузвал хуьзвай органра кIвалахзавай чи райондин агьалийрини.
1941-1945-дяведин йисара бандитрихъ, немсерин шпионрихъ галаз хьайи женгера Кьиблепатан Дагъустандин чекистар тир Г.Башарова, А.Меньшикова, С.Рамазанова, Ж.Мегьамедова, М.Мегьамедова, Д.Велибекова, С.Насрулаева, М.Дадаева ва масабуру активвилелди иштиракна. Гзаф чекистар, гьабурукай яз Сийидрин хуьряй тир Т.Гьамзатова, ЧIилихъай тир А.Марифов, Агъа Арагъай тир А.Шихмегьамедова, комсомолдин секретарь М.Мегьамедов, КIеледилай тир М.Жаватов игитвилелди телеф хьана.
1942-йисан августдин вацра Зугьрабхуьруьн патав бандитрихъ галаз хьайи ягъунра Кьасумхуьруьн райондин НКГБ-дин отделдин начальник М.Мейланов телеф хьана.
1967-йисуз Сулейман-Стальский районда ДАССР-дин КГБ-дин отделение ачухна, яргъал йисара адан начальниквиле дяведин иштиракчи, чирвилер авай чекист С.Л.Летифова кIвалахна. И отделди Ахцегь, Рутул, Мегьарамдхуьруьн, Хив, Агъул, Кьурагь ва чи райондиз къуллугъзавай. Гуьгъуьнилай отделенидин начальниквиле Б.Б.Асланова, Х.О.Асланова, В.Т.Алиева, М.Р.Эминова, М.Т.Хаметова кIвалахна. Алай вахтунда адаз Рустамов Агьмед Гьажибабаевича регьбервал гузва.
Заз гзаф йисара СССР-дин КГБ-да, РФ-дин ФСБ-да жавабдар къуллугърал центральный аппаратда кIвалах авур чи районэгьли М.Къ.Мегьамедован, КГБ-дин чи, Хив ва Мегьарамдхуьруьн отделенийра жавабдар везифаяр тамамарай С.Н.Магьмудован тIварарни гьуьрметдалди рикIел хкиз кIанзава.
Эхирдай заз хатасузвал хуьзвай органра кIвалах авур ветеранриз, гила кIвалах давамарзавай работникриз сувар мубарак ийиз кIанзава. Абурухъ мягькем сагъламвал, четин, гьа са вахтунда лап герек кIвалахда агалкьунар хьун зи мурад я.
