Начагъвилин сифтегьан лишанар.
ЦIийиз майдандиз акъатнавай (Н1N1) гриппдик начагъ хьунин сифтегьан лишанар сезондин гриппдин лишанриз ухшар я: бедендин температура хкаж жеда, уьгьуьяр акатда, кьил тIа жеда, мекьи фул акатда ва инсан зайиф жеда. ЦIийи (Н1N1) гриппдин вирус акатай гзаф кьадар инсанрин къенер фида ва абур экъуьчда.
И цIийи жуьредин гриппдик начагъ хьунин къурхуллувал авайбурун жергедик акатзавайбурни гьа сезондин гриппдик начагъ жезвай хьтинбур я. Абурун жергедик 65 йисалай виниз яшар хьанвай инсанар ва 5 йисалди яшда авай аялар, гьакIни кIвачел залан дишегьлияр, яшарилай аслу тушиз, чеб хронический уьзуьррик (астма, диабет, рикIин уьзуьрар) начагъбур гьакIни агъуз тир иммунитет авай (месела, иммуно-супрессорар ишлемишзавайбур) ва гьакIни ВИЧ-инфицировать хьанвайбур акатзава.
Маса инсанрихъ галаз алакъада хьуникай къерех хьухь.
Начагъвал са гьафтеда кьван ва адалайни яргъалди давам хьун мумкин я. Духтурдин куьмек герек хьайи дуьшуьшар квачиз амай вахтунда куьн кIвале хьана кIанда.
И начагъвилин лишанар малум хьайидалай гуьгъуьниз, куьне маса юлдашрихъ галаз гьар-гьи жуьредин хьайитIани алакъаяр лап тIимиларна кIанда, 7 йикъан къене кIвалахзавай ва кIелзавай идарайриз фена кIандач. Эгер куьн медицинадин куьмек герек яз кIваляй экъечIнаватIа, сивел маска алукIна (эгер гваз хьайитIа) кIанда, уьгьуь ва тирш ядай вахтунда сив ва нер жибиндин ягълухдивди кIевирна кIанда, иллаки начагъ хьунин виниз тир къурхулувал авайбурухъ галаз алакъаламиш хьана виже къведач. Вич садакай масадак акатунин жигьетдайни А (Н1N1) гриппдин цIийи вирус сезондин гриппдин вирусдиз лап мукьва я.
Залан тир начагъвилерин дуьшуьш-ра сагъар хъувунин гьихьтин серенжемар кьабулзава?
Эгер куьн залан тир къайдада начагъзаватIа ва я гриппдикди начагъ хьайила четинвиле гьатдайбурун жергедик акатзаватIа, жувахъ гелкъвезвай духтурдихъ галаз алакъаламиш хьухь ва я медицинадин куьмекдикай менфят къачу. Куьн сагъар хъийизвай духтурди гьа и жуьредин гриппдин вирус ятIа лабораториядин ахтармишун герек яни, я тахьайтIа махсус сагъар хъувун герек ятIа тайинарда. Эгер гриппдикди начагъ хьун гегьеншдаказ чкIизватIа вири начагъбур лабораториядин ахтармишунрай акъудунин чарасузвал амукьдач, ва куь духтурдивай и жигьетдай талукь къарар кьабулиз жеда.
Гриппдикди залан начагъвилин лишанар авайбурувай вирусдиз акси дарманар ишлемишиз жеда. Абурни таблеткаяр, жими дарманар ва я ингаляторар яз акъудзава.
Асперин ва я аспирин квай дарманар (месела, висмутдин субсалицилат – пептобисмол) Реян синдром арадал атун гегьенш хьунин хаталувал артух хьунин къурхулувилихъ галаз алакъалу яз 18 йис ва адалай агъуз яшар хьанвайбур А (Н1N1) жуьредин гриппдик цIийи вирусдикди начагъ хьун тестикь хьанвай ва я шак физвай дуьшуьшра гана кIандач. Виниз тир температура агъузарун патал маса дарманар, месела, ацетаминофен (парацетамол, панадол) ва я несте-риодный мекьи хьуниз акси препаратар гун меслят къалурзава.
Школаяр агалунин, гзаф инсанар кIватI жезвай чкаяр тешкил тавунин патахъай ва маса серенжемрин гьакъиндай здравоохраненидин органрин къалурунрал ва истемишунрал амал ая.