Арабрихъ хъсан мисал ава: «Вири азарар сивяй къвезва». Алай девирдин алимрини къадим заманайрин камаллу инсанрин тестикьарунрин терефар хуьзва.
Малум тирвал, сив незвай шейэр сифте нубатда гьялзавай ва нефесдин хилен махсус отдел я. Инфекциядин чешмейри, сивин къавар, куручIар акъатуни, сиве сарар тахьуни инсанрин бедендин лап важиблу къурулушриз еке зиян гун мумкин я. Кьилди къачуртIа, тонзиллит, фарингит, ларингинт, бронхит, жигеррин хронический азарар, гьакI гастрит, хуквадин, руфунинни ратарин азарар сив къайдадик тахьун себеб яз арадал атун мумкин я.
Сиве сарар тахьуни незвай шейэр гьял хьунин къайда тартибдикай хкудзава. Нетижада беденда инсан патал гзаф хийирлу белокар ва витаминар гьял жезвач. Сиве жезвай инфекциядин хронический чешмеяр себеб яз, месэла, зиянлу эндотосинар ивидик какатайла дуркIунар стIалжем хьун мумкин я. Гьа са вахтунда кIарабрин жалгъайриз, рикIиз ва маса органризни хасаратвал жезва.
Сарариз вуч жезва, куь абуруз чIурукIа таъсирзава? – суал гун мумкин я кIелзавайда. Сарарал арадал къвезвай кислотайри абурал алай шир (эмаль) цIурурзава, ахьтин чкайриз микробар физва, нетижада сарар чкIизва. Мадни, беденда кальцийдин, фосфордин кьелер, микроэлементар, гьа жергедай яз фтор кьит хьайила, кьадардилай гзаф куьлуь шейэр ишлемишайла сарар тартибдикай хкатзава.
Сагълам лацу сарарай инсанди вич тухузвай тегьер, адан къанажагъ, уьмуьр ва сагъламвилин гьалар аквазва. Сагълам сарар хейлин хаталу азаррин замин я. Абуру чпихъ гьар йикъан гелкъуьн истемишзава. Сарар хуьн патал, сифте нубатда, гьарма сад вичин «духтур» хьун лазим я. Пешекарри тестикьарзавайвал, сарар гьикьван гагьда сагъ амукьайтIа, инсан гьакьван гагьда сагълам жеда.
