Жуван еридин цIалцIам са ккIалдикайни ихтилат кватайла хуш жеда. Адакай ван атай гьар са келимади рикI шадарда, руьгь цицIи ийида.
Бес чи бубайриз илимдин дибар чириз, тарсар гайи муаллимрикай делилар жагъайла?! Гьелбетда, сергьят авачир кьван гуьгьуьл ачух, хуррам жеда.
Рагьманов Рагьман Панагьович Цмуррин хуьруьн аялриз тарсар гайи сифтегьан муаллимрикай сад хьана.
Цмуррин хуьр къанажагълу рухвайринни рушарин макан яз машгьурбурукай сад я. Ина 1919-йисуз сифтегьан светский школа ачухнай. И школа рагьметлу писатель- драматург, публицист Зияудин Эфендиев кьиле аваз, рагьметлу Рагьманов Рагьман, векьеларви Сейфудин Гьажиев муаллимар яз тешкил хьанай. Сад лагьай йикъалай а чIавуз жегьил муаллим тир Рагьман Панагьовича цмуррин аялриз экуь дуьньядиз ачух вилерай килигдай, ам аннамишдай, кьатIудай савадлувилин дакIар, кьвед лагьай рагъ хьиз, рикIин михьивилелди ачухна.
Жарулагь, Алаудин Мегьамедовар (стхаяр-милициядин дирибаш майорар хьайи), писатель, шаир Алибег Фатахов, Дагъустандин юстициядин министр хьайи Ярагьмед Гьамидов, Леваша, Хив районра юкьван школайрин директор яз хьайи Макс Мегьамедов, савадлувилин вини дережадиз агакьай Гьажикьасумов Фазлудин ва цIудралди цмурвияр – яркIи магьалдин кьегьалар Рагьман Панагьовича тарсар гайи чи рагьметлу бубаяр тир.
Гзаф йисар алатнаватIани вичин тIвар цмурвийри еке гьуьрметдивди кьазвай чIехи муаллим 1892-йисуз чи райондин Ивигрин хуьре дидедиз хьана. Ада Темирхан-Шурада, Дербентда диндин ва илимдин рекьерай чирвилер къачунай. Ам Цмурдал, Рухуна, Вини СтIалдал школайра муаллимвилин кIвалахдал хьанай.
Чи районда халкьдин образованидин отделдин зеведиш сифте Федоров фамилия алай урус миллетдин векилдикай, ахпа Рагьман Панагьовичакай хьайиди чаз тарихдин делилрай малум я.
Коммунист Рагьманов Рагьман Панагьович, чеб деникинчийрин гъилибанар яз хьайи, бедендал куьгьне кIуртар алаз, гъиле муьрхъуь кьур ружаяр аваз, бандаяр туькIуьриз алахъай къачагъри рекьида лугьуз хьанай. Ам кьиникьин кар ялцугъарви Агъамирзедин гададал тапшурмишнавай. А кас Рагьманахъ галаз сих алакъа авай адан дуст яз хьана.
Райондин образованидин чIехиди йикъарикай са юкъуз Кьасумхуьрелай, къачагърикай чинеба, Хъартасрикай яна, тамай Ивиграл хъфизвай. Ялцугъарви гадади, ам вичел гьалтайла, тфенг цавуз яна ва тама чуьнуьх хьанвай къачагъриз, вичи ам яна лагьана, табнай.
Рагьман Панагьович азарлувал аваз, вичин яшарин яхцIур йисаз кам вегьейла 1931-йисуз рагьметдиз фена. Мейитдин винел эхиримжи сефер яз адан балкIан гъайила, гьайванди мейитдал кьил эцигна ва вилерай курум-курум накъвар авадарналдай. Вичиз Аллагьди рагьмет гурай!
Муаллим бубади вичин куьруь уьмуьрда квахь тийидай дерин гелер туна. Адан чIехи гада Панагьа са кьадар вахтара чи райондин школайра директорвал, культурадин отделдин зеведишвал, партиядин райкомдин инструкторвал авуна, вичин гуьгъуьна афериндин гел туна, рагьметдиз фена.
Вичи гзаф йисара хуьруьн майишатдин производствода намуслувилелди кIвалах авур адан гъвечIи гада Фейзуллагь Рагьманов пуд сеферда СССР-дин ВДНХ-да, СССР-дин профсоюзрин съездин делегат яз хьана. Ам «Красное знамя» ордендин ва хейлин маса наградайрин иеси хьана, и дуьньядилай вичин эхиратдин кIвализ фена.
Рагьман бубадин хтулар, птулар, штулар къе чи арада яшамиш жезва, абуру, лезги халкьдин кьегьалвилин лишанар вине кьуна, намуслувилелди гьар сана кIвалахзава, кIелзава.
Берекат куткурай чпин уьмуьрдик!