Музей шад гьалара ачухна

Кьиблепатан  Дагъустанда вичиз тешпигь авачир хьтин, алай аямдин вири истемишунар фикирда кьуна вичин хсуси пулунин такьатрин гьисабдай эцигнавай, кьве мертебадин и дараматдин  хандакIда сифтегьан къван эцигай ва и кар са йисан вахтунда кьилиз акъудун патал вири къайгъударвал вичин хивез къачур «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Имам Музамудинович Яралиева вич кар алакьдай руководитель, гайи гафунин иеси тирди вири халкьдиз мад сеферда субутарна.
Пакаман ракъинин нурари музейдин дараматдин акунар мадни гуьрчегарзавай. Югъ нисинихъ элкъведайла музейдин вилик, чина шад хъвер аваз, кIеретI-кIеретI хьана, хуьруьнвияр, теклифнавай мугьманар кIватI хьанвай. Гъилера цуькверин кIунчIар авай, аялар музейдал фидай рекьин кьве пата мугьманар тебрик ийиз акъвазнавай. Хуьрел зуьрнейрин туьнт авазрин ван алай.
Ингье, шегьре рехъ кьуна вирибуру вилив хуьзвай багьа мугьманар пайда хьана. Абур гьуьрметдин къаравулда акъвазнавай пионерри, школьникри, гъвечIи пайдахар, цуькверин кIунчIар юзуруналди, шадвилелди къаршиламишна. Милли парталар алай лезги таватар абурун вилик кьелни фу гваз атана.
Кьиле «Сулейман-Стальский район» муниципальный  райондин Кьил И. М. Яралиев аваз республикадин меркездай ва маса шегьеррайни хуьрерай хтанвай багьа мугьманар гьуьрметдин трибунадиз хкаж хьана. Абурун жергеда чи баркаллу районэгьлияр тир Дагъустандин Халкьдин Собранидин депутат, академик Гь. И. Мегьамедов, Алкьвадар Гьасан-эфендидин невейрикай тир машгьур алим-востоковед, тарихдин илимрин доктор А. Р. Шихсаидов, Алкьвадрин хуьруьн администрациядин кьил Ж. Гь. Султанов, Алкьвадар Гьасан-эфендидикай чIехи монография-ктаб кхьенвай и музейдин директор Гь. И. Гьуьсейнов, шаир И. А. Гьуьсейнов, хейлин маса мугьманар авай.
Музейдин дараматдин кьилелай аквадай чкадал къизилдин рангунивди кхьенвай «Музей Гасан-Эфенди Алкадарского» гафар, музейдиз гьахьзавай ракIарин кьве пата и гафар лезги ва араб чIаларалди кхьенвай.
Музей ачухуниз талукьарнавай шадвилин мярекат Имам Музамудинович Яралиева ачухна ва кьиле тухвана. Ам анал чIехи алимдин уьмуьрдикай, адан илимдин девлетлу ирсиникай куьрелди рахана, Дагъустан Россиядин составдик кваз вилик финин жигьетдай чIехи алимди лагьай гафарин метлеблувал къенин юкъузни квахь тавунвайди, адан ирс кIватI хъувун ва чирун чи гьар садан буржи тирди къейдна. Ада чIехи алимдин музей ачухунин кардик чпин еке пай кутур, ам куьруь са вахтунда эцигай эцигунардай бригададин устIарриз, музей тадаракламишуник чпин еке пай кутур Амри Ризаевич Шихсаидоваз, музейдин директор Гьуьсейнов Гьуьсейн Имамовичаз ва гьакIни маса юлдашриз, вири хуьруьнвийриз чухсагъул лагьана, музейдин вири документар Жабир Султановав шад гьалара вахкана.
Гуьгъуьнлай И. М. Яралиева музейдиз вичин патай вичиз багъишай ва республикада кIвалахдайла вичин кабинетда аваз хьайи алимдин рангунин чIехи портрет савкьват яз гана. Ада гьакI музейдин директор Гьуьсейнов Гьуьсенав алим ва шаир Азиз Мирзабегова вичин патай музейдиз савкьват яз багъишнавай 20 асирдин сифте кьилера чапдай акъуднавай алимдин надир пуд ктабни вахкана. Шадвилин мярекатдал вичиз теклиф авунай чухсагъулдин, хкведай мумкинвал тахьуниз килигна и шад мярекат мубарак авунин хуш келимаяр аваз чIехи алимдин невейрикай тир чи уьлкведа ва адалайни къеце машгьур философ, академик Гьуьсейнов Абдусалам Абдулкеримовичалай хтанвай тебрикдин телеграмма кIелна, РАН-дин ДНЦ-дин тарихдин, чIалан ва культурадин институтдин директор Мегьамедов Мегьамед Ибрагьимовича анал РАН-дин ДНЦ-дин директор Гьажи Гьамзатович Гьамзатован тIварунихъай ракъурнавай адресдин чар кIелна ва музейдин директордив вахкана. Анал гьакI А. Р. Шихсаидовав «Чарада райондин гьуьрметдин ватандаш» лагьай чарни вахкана.
Гуьгъуьнлай анал тебрикдин хуш келимаяр гваз алим А. Р. Шихсаидов, Дербент шегьердин 19-нумрадин юкьван школадин директор Абидат Керимханова, духтур Шекспир Аминов рахана. Шаир Сажидин Саидгьасанова анал вичин «Музей мубарак!» шиир кIелна.
Эхирдай анал рахай Алкьвадрин хуьруьн администрациядин кьил Жабир Султанова вичин, вири хуьруьнвийрин, алимдин мукьва-кьилийрин патай чпин хуьруьнвидин тIварцIихъ ихьтин гуьзел имарат-музей эцигунай Имам Музамудинович Яралиеваз, ам эцигайбуруз, музей тадаракламишуник чпин пай кутур ва и мярекатда иштирак авур вири юлдашриз чухсагъул лагьана.
Музей ачухунин лишан яз яру лент атIайдалай гуьгъуьниз атанвай мугьманар ва хуьруьнвияр музейдин экспонатрихъ галаз таниш хьана.
Эхирдай музейдин гьаятда и шадвилин мярекатда иштиракзавайбуруз райондин Культурадин Дворецдин гьевескарри ва атанвай маса артистри саналди гьазурнавай чIехи концерт гана. Адан программадик Дербентдай атанвай кьуьлердайбурун «Гунеш» ансамблди тамамарай кьуьлер, «Кюре» фольклордин  коллективди тамамарай хордин манияр, Дагъустандин лайихлу артист Омар Меликова, Дагъустандин искусствойрин лайихлу деятель, композитор ва манидар Къагьриман Ибрагьимова, машгьур манидар Седакъет Керимовади, Израилдай хтанвай мугьман, манидар Дёма Семенова ва масабуру лагьай манияр квай.
И мярекат, чи райондин тарихда хьиз, культурадин уьмуьрдани лишанлу вакъиадиз элкъвена.
Эгер чи чIехи шаир СтIал Сулейман и мярекатдин шагьид хьанайтIа, умудзава, ада, генани къешенгдаказ, и жуьредин цIарар кхьидай.

Юлдашар, Куьре магьалдиз
Им багьа савкьват хьана хьи.
И кар гъиле кьур кьегьалдихъ
Къени тир ният хьана хьи.

Алкьвадарви Мирзе-Гьасан-
Хайи халкьдихъ рикI кай(и) инсан
Чи патай ваз савкьват-игьсан-
Гуьзел дарамат хьана хьи...