Автомобилрин рекьера транспортдин гьерекат хатасузди, абуру тухузвай пассажиррин уьмуьр саламатди авунин везифаяр хиве авай къуллугъар са шумуд ава.
Сифтени-сифте абурун вилик эцигнавай везифайрин метлеб автомобилрин рекьер къайдада аваз хуьн, лазим чкайрал рекьерин знакар, разметкаяр авун, автомобилрин рекьера чIуру дуьшуьшар кьилел атунин вилик пад кьун, нетижайрин агъурвилер жезмай кьван тIимиларун я.
Чи уьлкведа автомобилрин рекьера хатасузвал таъминарунин месэла, гьамиша хьиз, гилани хциз акъвазнава. Массовый информациядин такьатрай статистикади къалурзавайвал Россияда, чи республикада, гьакIни чи районда рекьера дуьшуьшар атунин кьадар йисандавай-суз артух жезва.
Гьа икI, алай йисан 6 вацра Россияда 84 агъзур ДТП хьана. Нетижада 10 агъзур кьена. 106 агъзур касдал хирер хьана. Йисан сифте кьилелай 34I аял кьена, 9 агъзурдиз хасаратвилер хьана. Чаз чизвайвал, асул гьисабдай рекьизвайбур жегьилар я.
И мукьвара галаз-галаз рекьера чIехи аварияр хьунихъ галаз, нетижада гзаф кьадар кьейибур ва хирер хьайибур хьайидахъ галаз алакъалу яз и месэла Россиядин Президент Д. Медведева къарагъарна ва РФ-дин МВД-дин, Генеральный прокуратурадин вилик талукь серенжемар кьабулунин везифаяр эцигна.
Автомобилрин рекьера ДТП-яр гьам чи республикада, гьамни чи райондин сергьятдани йисандавай-суз артух жезва. Чи республикада алай йисан ругуд вацра 690-далай виниз ДТП-яр хьана, нетижада 261 кас телеф, 800-далай виниз гьар жуьре хасаратвилер хьана.
Аварияр хьунин себебар веревирд авурла, 46 процент йигинвилин режим хуьн тавун, 30 процент къаршидиз къвезвай машинрин рекьиз экъечIун, рулдихъ ахварал фин, ички хъванваз рулдихъ ацукьун, машиндин технический гьал дуьз тахьун ва масабур я. 92 процент ДТП-яр кьилдин ксарин кьезил машинрал гьалтзава.
Къейд ийиз кIанзава хьи, алай йисан 6 вацра чи райондин сергьятдани рекьера улакьар сад-сада акьунин ва я рулдихъ ацукьнавайдавай улакь идара ийиз тахьана хаталувилер хьайи 7 дуьшуьш арадал атана, нетижада са кас кьена, 11 касдал хирер хьана, яни алатай йисан сад лагьай паюна 6 хаталувал авайтIа, алай йисуз абурун кьадар 7 хьана.
Автомобилрин рекьера аварияр вучиз гзаф жезва?
Автомобилрин рекьера хаталувилер хьунин кьилин себебар – Россиядин ГИБДД-дин къуллугъчияр ришветдалди маса къачун, рекьерин ери хъсанди тахьун ва улакь идара ийизвай кас галат хьун ва масабур я.
Вилик фенвай уьлквейра хьиз чи уьлкведа автомашинрин гьерекат регулировать ийизвач. Чина улакь идара ийизвайбур 700-800 километрдиз физва, галат жезва, ахварал физва.
Чаз рекьера машинрин гьерекатдал машгъул жезвай къуллугъ авач. Россиядин ГИБДД-дин къуллугъчийри рекьера хатасузвал тагькимардай чкадал чпиз хийир къведай месэлайрал гуьзчивалзава.
Малум тирвал, вилик фенвай уьлквейра 8 сятина кIвалахзава. Гьадакай гьар 3 сятинилай са сятина ял язава. МасакIа хьайитIа чIехи жермеяр ийизва. Анра тахограф (Россияда-перфоватор) тIвар алай прибор кардик ква. А приборри водителдин сагъламвал са тIимил хьайитIани хъсан гьисс тийиз хьайитIани, адавай санизни физ жедач, яни гьерекат акъвазарзава.
Гьялна кIанзавай кьилин месэла- машин идара ийизвай касди кIвалахдинни ял ягъунин къайда (режим) хуьн я. Эгер куьне вилер агал хьун, галатун гьиссзаватIа, рекьин къерехдиз экъечIна са 20-30 минутда хьайитIани ял ягъна кIанда.
Рекьера хатасузвал таъминарун рекьер чеб авай гьалдилайни аслу я. Рекьер ремонт хъувун, лазим чкайрал автомашинрин гьерекат, маршрут къалурнавай знакар, разметкаяр, цIарар лазим вири чкайрал алач. Месела, Кьасумхуьрел Ислягьвилин куьчедай райцентрдилай яна ЦIийи муькъуьн къекъуьндал фидалди машиндин йигинвал агъузарун патал манийвал ийидай «синер» 8 чкадал ала. Амма санални абур алайди къалурзавай я знакар, я лацу цIарар алач. И кимивилериз везифаяр кьиле тухвана кIанзавай къуллугъди са фикирни гузвач.
Малум тирвал, алай йисан 26-февралдиз райадминистрациядин заседанидал хуьрерин поселенийрин вилик райондин хуьрера, рекьерин къерехра михьивилер хуьнин, агьалийри законсуз кьунвай рекьин къерехар ахъаюнин, законди истемишзавай мензил тун тавуна эцигнавай туьквенар, машинар ремонт ийидай цехар, заправкаяр вахчунин месэлаяр эцигнай. Рахунар, кьилди хабар кьунар гзаф хьана. Амма Герейханово хуьрелай Сардар хуьруьз кьван (Сийида, Курхуьрел, Алкьвадрал, Сардархуьре) рекьер гьяркьуь ийидай, пияда къекъвезвайбур патал тротуарар эцигдай мумкинвилер авач.
Гьаниз килигна, гьуьрметлу машин идара ийизвай ксар, куьне сабурлувал садрани квадармир. Куьн ва квехъ галаз машинра авайбурун сагъламвал ва уьмуьр къурхулувилик кутамир, яргъал вахтунда рулдихъ ацукьунин нетижа яз галат хьуникди, мукъаятвал квадамир.